Wanneer hulpverleners ruimte bieden om te praten over vakantiebelevenissen, kunnen mensen hun hoop, ervaringen en ontdekkingen integreren in hun persoonlijke en familiale levenslijn. Dat zei onderzoeker Dan Benn van de Universiteit van Surrey onlangs in een gesprek met ons. Het is een interessante gedachte die ons bezighoudt. We praten erover met Chené Swart, een Zuid-Afrikaanse die zich specialiseerde in narratief werk. ‘Mensen zijn verhalenmakers’, zegt Chené. ‘Wanneer we elkaar uitnodigen om te vertellen, maken we van onze levens weer iets bijzonders.’ En dat is heel wat, in een tijd waarin gewone mensen amper durven denken dat hun leven bijzonder is.

A: ‘Hoe was je vakantie?’
B: ‘Te kort. Maar wel goed.’
A: ‘Waar ben je geweest?’
B: ‘Aan zee, zoals elk jaar.’
A: ‘Ah, ja. Toen ik nog kind was gingen wij ook naar zee.’
B: ‘…’

’t Was maar vakantie, niks verbazingwekkends. We kennen deze conversaties wel. De vakantiebabbel sputtert en we gaan over tot de orde van de dag.

Onze hele gewone levens…

Mensen wegen hun leven af tegenover de verhalen die de media hen voorschotelt. Tegen het licht van grote goedheid van Moeder Teresa of Nelson Mandela, de glamour van celebrity’s of prestaties van topsporters lijkt ons leven zo gewoontjes. ‘Ach, het is hoe het is’, zeggen we schouderophalend, 'doe maar normaal, dat is al zot genoeg.'

Met onze vakanties gaat het net zo. Wel een mooie tijd, maar ach, het leven valt weer snel in de gebruikelijke plooi. We kijken amper terug en vertellen er hooguit een beetje over in algemene termen. Daardoor nemen we niet de gelegenheid om die ervaringen te herbeleven. Chené Swart: ‘En dat is jammer, want door herinneren, vertellen en reflectie geven we onze ervaringen een waardevolle plek in ons levensverhaal.’

Iedereen levenskunstenaar

Nochtans leeft ieder mens een uniek leven. Allemaal zijn we dag in dag uit bezig om praktijken te ontwikkelen in levenskunst. Alleen worden die amper verteld, en al helemaal niet opgeschreven. Ervaringen komen en gaan. Herinneringen klasseren we als voorbij. Dat verandert wanneer mensen kunnen vertellen over hun belevenissen. Als er iemand is die luistert en echt wil begrijpen.

‘Vragen stellen en luisteren is een uitnodiging voor mensen om voorbije momenten betekenisrijk in te weven in hun leven.’
– Chené Swart

Al vertellend herontdekken we de schoonheid van momenten en de invloed ervan op ons leven. En – heel waardevol – wie vertelt aan iemand die echt luistert voelt zich gezien. Wie door een ander gezien wordt, kan zichzelf opnieuw zien.

Belichaamde kennis

In geuren en kleuren vertellen over gebeurtenissen is een vorm van opnieuw beleven. Door in herinnering terug naar vakantiemomenten te gaan, kunnen mensen die ervaringen een plaats geven in hun leven. Vertellen brengt de ervaring terug. Wat toen voelde als ‘sterk’, of ‘belangrijk’, of ‘deugddoend’, vindt zijn weg naar vandaag. We (her)ontdekken wat ons sterk maakt, wat we belangrijk vinden, wat ons deugd doet. Dat wordt dan actuele kennis, die we kunnen weven in ons leven hier en nu. Chené Swart noemt dat ‘belichaamde kennis’: die ontdekkingen krijgen letterlijk een plek in je lijf, waardoor je er weer bij kunt.

Draden weven in het weefwerk van ons leven

De Engelse onderzoeker Dan Benn concludeerde: ‘In diepgaande conversaties voor en na de vakantie ontstaat de ruimte om te reflecteren op gebeurtenissen, relaties en emoties. Dan schuift vakantie ‘in’ de levenslijn van mensen en wordt die ervaring zoveel rijker dan een korte ontsnapping uit een lastig leven.’ Chené noemt die reflecties ‘gouden draden’, die mensen al vertellend weven in het weefwerk van hun leven.

Sociaal werkers en vakantiebegeleiders kunnen dat waardevolle proces aanwakkeren door goede vragen te stellen en toegewijd te luisteren.

Please try this at home

Het ‘Hoe was je vakantie? – ‘Goed, dank u’ – gesprek kennen we maar al te goed. Hoe creëer je wel een kans om samen uit de vakantieherinnering een gouden draad te spinnen en in het leven van vandaag en de toekomst te weven?

Vraag naar momenten die mensen zich herinneren van hun vakantie. Momenten die ze koesteren, momenten waarop iets in beweging kwam, momenten waarvoor ze dankbaar zijn. En wees niet verbaasd als mensen stil worden van je vraag. We zijn niet meer gewend dat een ander echt wil weten wat je hebt beleefd en welke waarde dat voor jou heeft.

Laat ruimte, luister en vraag vanuit een oprechte nieuwsgierigheid: Waar was je, wie was bij je, wat kon je horen, ruiken, proeven, voelen? Vertel me over de natuur, het water, de wind op je huid. Vertel me over schoonheid, over vriendschap… Als mensen vertellen, eerst aarzelend, dan honderduit, gluurt de vakantie weer door een kier. Dan wordt die kier een open raam en waait de belevenis helemaal binnen. Een gouden draad in wording.

Gebruik de woorden die mensen zelf zeggen en vraag nieuwsgierig naar meer: Vertel me over nog meer momenten. Wat verraste je? Wat maakte je sprakeloos? Waar voelde je dat in je lijf? Wat voel je nu je dit vertelt?

En weef de herinneringen in het leven van vandaag: ‘Wat is er nu anders in je leven dan voor de vakantie? Wat had je in een potje willen doen om mee te nemen naar huis? Welke inzichten of beslissingen zijn in de kiem ontstaan op je vakantie? Welke titel zou je dat verhaal geven? Welke kracht neem je mee je leven in?

De ervaring van een waardig mens te zijn

Vragen over de natuur, over geuren, kleuren, schoonheid: ze brengen de ervaring van toen naar hier-en-nu. Vertellers kunnen het opnieuw voelen en beleven. Vertellen blaast het stof van de herinneringen. Daardoor schuift de vakantie-ervaring in het leven. Elke vraag over betekenis van de vakantie voor het leven hier en nu, weeft een gouden draad in iemands levensverhaal. Het leven voelt rijker, meer bijzonder, de moeite van het vertellen waard.

En ook dat betekent veel: want als iemand luistert, vraagt en wil begrijpen, voelt een mens zich gezien als authentiek persoon met een verhaal. Een waardig mens met boeiende ervaringen. En dan wordt alles een beetje anders.

In gesprek met

Chené Swart woont in Pretoria, Zuid-Afrika. Ze is gespecialiseerd in narratief werk en is auteur van het boek ‘Re-authoring the World: The Narrative Lens and Practices for organisations, communities and individuals.’ Chené inspireert mensen over de hele wereld in haar re-authoring ideeën en conversaties. In Vlaanderen werkte ze ondermeer verscheidene keren samen met Toerisme Vlaanderen en het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze komt regelmatig naar Vlaanderen om, samen met Griet Bouwen, Storyweavers op te leiden.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

Vele tegenslagen zorgden ervoor dat dansen voor Anne (54) haar hele leven lang onmogelijk leek. Tot ze plots een uitnodiging in haar mailbox kreeg voor een project van het Steunpunt Vakantieparticipatie, dat niet alleen haar vakantie, maar ook haar hele leven zou veranderen. Sam Ecker, vrijwillig journalist  ontdekte het verhaal van Anne en wijdde er een stuk aan in Dans.Magazine. Met zijn toestemming publiceren we het verhaal ook hier.

We spreken af aan een cafeetje bij Anne in de buurt. Na even twijfelen kiezen we ervoor om buiten te zitten: Anne geniet graag van de weinige zon die we de afgelopen dagen gezien hebben. Een ober komt naar buiten en maakt aanstalten om een parasol open te doen. Anne trekt zijn aandacht en vraagt of dat toch nog even zou kunnen wachten, zodat we nog wat van de vroege zonnestralen kunnen genieten. Geen probleem. Ze kijkt trots naar mij en vertrouwt me toe dat ze dit vroeger nooit gedurfd zou hebben: spontaan een onbekende aanspreken. Vroeger was ze iemand die luisterde en zweeg. Uit onzekerheid en angst om beoordeeld en afgekeurd te worden.

Als Anne het over vroeger heeft, dan praat ze over haar leven zoals het was voor het dansweekend van het Steunpunt Vakantieparticipatie. De bedoeling van het kosteloze weekend was een zo divers mogelijke groep vakantiegangers uit te dagen om via dans hun vakantiegevoel uit te drukken. Het was bij wijze van toeval, een uitnodiging in een lokale vrijetijdsnieuwsbrief, dat Anne het project leerde kennen. “De mail was op zo’n manier opgesteld dat ik de menselijke warmte die achter het project schuilging, kon voelen. Je voelde je al welkom vanaf de eerste woorden, en dat heeft mij echt overtuigd om me in te schrijven.”

In het verleden had het altijd al gekriebeld bij Anne om te dansen: van jongs af aan houdt ze van muziek en is ritme haar way of life. Maar een moeilijke jeugd, uitdagende levensomstandigheden en rugproblemen zorgden ervoor dat de behoefte om te dansen nooit bevredigd kon worden. Een minderwaardigheidscomplex wierp een schaduw over haar leven. Dat dansen uiteindelijk zoveel bij haar los zou maken, had ze nooit verwacht. De dansvloer bleek voor haar uiteindelijk juist een plaats waar iedereen, hoe verschillend ook, gelijkwaardig is en de ander aanvaardt. Het welkomstgevoel dat ze al van bij de eerste mail ervoer, hing het hele project lang in de lucht. Zo ontstond er tijdens het weekend een echt familiegevoel en kon Anne het minderwaardigheidscomplex, dat ze al een heel leven met zich had meegesleurd, van zich afschudden.

Wat zorgde er dan concreet voor dat jouw minderwaardigheidscomplex verdween?

“Het maakte gewoon niet uit dat ik wat gebrekkig danste, want alles stond in het teken van waar je zelf nood aan had. Wie hulp nodig had, kreeg die onmiddelijk, en op adem komen was ook nooit een probleem. Iedereen was volledig vrij en kon op die manier een echt vakantiegevoel ervaren. Alleen al de ruimte om je emoties uit te drukken zonder het risico op vooroordelen zorgde ervoor dat dit project voor mij echt een droom was die werkelijkheid werd. En dat was ook juist zo belangrijk voor dat vakantiegevoel: je vrij voelen, mogen doen waar je zin in hebt, en het teder gevoel verbonden te zijn met de mensen uit je omgeving.”

Hoe voelde het dan om na zo lang verlangen eindelijk te kunnen en te mogen dansen?

“Dat ik zo lang worstelde met mijn minderwaardigheidscomplex en onder andere daardoor niet tot dansen kwam, was voor mij enorm deprimerend. Ik zat vast in een vicieuze cirkel. De nood om mij te kunnen uiten via dans en op die manier de ellende en de trauma’s van mijn leven te verwerken, kon maar niet beantwoord worden. Tijdens het weekend voelde ik mij dan plots weer jeugdig en ervoer ik de vrijheid om te kunnen zijn wie ik zelf wilde zijn, los van het waardeoordeel van anderen. Plots kon ik al mijn miserie, die ik al levenslang met me meesleurde, loslaten. Zo vroegen ze ons tijdens een van de workshops te bewegen volgens ons idee van vakantie. Vakantie is voor mij de zee, dus zette ik de golvende zee die zijn bevaarders wiegt om in beweging. Het herinnerde me aan mijn moeder die mij als kind nooit gewiegd heeft. Een groot gemis. Ik liet me tijdens het dansen helemaal gaan en vond troost in mijn bewegingen. Eindelijk konden de tranen hun weg vinden. Het was een echte verlossing, ik had het zo hard nodig.”

Op welke manier speelde de groep hierbij een rol?

“De groep was een zeer belangrijke factor: op een bepaald moment tijdens de workshops begonnen we spontaan als één groep samen te dansen. Dat moment was zo warm en intens dat het aanvoelde als een fantastische omhelzing, die tederheid en verbondenheid met zich meedroeg. Die menselijke warmte was voor mij een droom die uitkwam. We hebben die warmte dan ook zo nodig, ik zou er goud voor geven. Eén van mijn mooiste herinneringen aan het project is het moment waarop we tijdens het bewegen elkaar de hand reikten, letterlijk. Hoewel een van de deelnemers in een rolstoel zat, dansten we samen, omdat ik haar de hand reikte. Iemand de hand reiken is zo’n krachtig en vriendelijk gebaar. Vroeger kreeg ik van bijna niemand een uitgestoken hand, een vriendelijk teken van aanvaarding en waardering. Iemand die jou de hand reikt, samen met jou wil dansen, zonder vooroordelen, dat is voor mij echt wel fantastisch.”
 

Ik merk hoe Anne vol intens geluk maar ook vol heimwee vertelt over het project, hoe ze het dansen zo hard nodig heeft, en ik vraag me af hoe het verder moet voor haar na dit eenmalige weekend. 

“Ik hoop echt dat er naar de toekomst toe nog zulke initiatieven opgestart zullen worden én dat ik erbij zal kunnen zijn. Wie weet zijn er nu al andere projecten, waar ik geen weet van heb. Maar het was echt een geluk dat ik toevallig bij Steunpunt Vakantieparticipatie terecht kwam. Ik zou goud geven voor een dansorganisatie die gratis een vast aanbod voor mensen met een beperking voorziet. Meestal vragen zulke organisaties enorm veel geld, en dat vind ik jammer.”

Wat neem je dan, los van een eventueel vervolg, mee uit dit project?

“Als ik moeilijke momenten heb, en weer verzeild raak in die negatieve spiraal, dan kijk ik naar de foto’s van het project. Foto’s waarop ik straal van geluk. Daar trek ik me aan op. Ik zet dan muziek op, begin wat alleen te dansen en voel me dan weer beter. Dan vergeet ik ook weer de pijn in mijn rug. Vergeten is misschien een fout woord, maar op zulke momenten overstijgen mijn emoties de pijn. Ik moet nog maar aan dans denken, of ik begin spontaan te zingen en te dansen, zelfs op straat. Vroeger zou ik dat nooit gedurfd hebben: ik was te beschaamd, te gesloten en had te weinig zelfvertrouwen. Bang voor mensen die op me zouden neerkijken. Het weekend heeft mij echt doen openbloeien en sindsdien kan ik geen dag meer zonder dans. Het kan me niets meer schelen wat anderen denken: iedere mens is verschillend en je kunt toch niet weten wat anderen zullen denken. Ze weten niet wat ze missen als ze me zien dansen, je m’en fous!”

En het weekend heeft Anne niet alleen het vertrouwen gegeven om te dansen: ze durft nu ook contacten leggen, meepraten tijdens gesprekken en opkomen voor haar mening, waar ze vroeger op de achtergrond bleef. Ze heeft ingezien dat je niet bang hoeft te zijn voor het oordeel van anderen.
“Ondanks bijvoorbeeld mijn slechte rug en het feit dat ik mezelf niet mooi vind, heb ik nu het gevoel geaccepteerd te worden. Ik heb ook ingezien dat als ik niet durf spreken, mensen hoe dan ook veel sneller een oordeel over mij zullen vellen. Ik ga nu bewust op zoek naar menselijke warmte. En dat is voor mij de magie van dans. Een chemisch gedoe, signalen die je naar elkaar zendt, zonder dat je het beseft. Signalen dat iedereen erbij hoort.”

_{Dit stuk werd eerder gepubliceerd in Dans.Magazine, editie september 2017
Foto's: Dieter Deswarte}

In gesprek met

Anne Greuell (54) woont op een studiootje in Bredene-bad. Anne heeft zware rugklachten en leeft noodgedwongen sober met een ziekte-uitkering. Anne ervaart dat ze minder onder de mensen komt dan ze eigenlijk zou willen.  ‘Ik voel dat er veel verbittering is onder de mensen. Ik heb de neiging om dat over te nemen en dan in een negatieve denkspiraal terecht te komen’, zegt ze. ‘De mensen hebben warmte nodig. Samen leuke dingen doen met anderen die je niet veroordelen, maakt het leven makkelijker om dragen.’

De dansvakantie was één van de vele initiatieven die Vakantieparticipatie nam in de aanloop van het Forum 2016. Meer dan driehonderd vakantiegangers waren betrokken in workshops rond poëzie, digitale verhalen, spelen met geluid, fotografie, boetseren, theater en dans. Allemaal gaven ze op hun eigenzinnige manier uitdrukking aan de betekenis van vakantie. Sfeer opsnuiven kan in dit filmpje.

Neergepend door

Sam Ecker studeert journalistiek aan de Vrije Universiteit Brussel en is multimediaal freelancer. Hij is o.a. redacteur voor Dans.Magazine. Als schrijver en performer maakt hij deel uit van de artistieke kern van het collectief Club Jaecques.

Marie-Louise De Croock sprak, en bijna 400 mensen luisterden. Ze vertelde over hoe moeilijk het kan zijn om alleen met vakantie te gaan. Over haar eerste reis, alleen naar Nieuwpoort en onderweg niemand hulp durven vragen. Over aankomen aan de balie van een hotel en liefst van al onzichtbaar willen zijn. Over een moderne lift die ze niet in beweging kreeg, een rokende pan op haar kamer en het overweldigende gevoel van alleen zijn. Na haar getuigenis op het Forum, december 2016, stapten mensen op haar toe en vertelden hoe haar moed hen inspireerde. Ze luisterde en wist: échte verhalen van échte mensen zijn belangrijk. Zelfs wanneer je spreekt voor zoveel mensen, op een podium, met de daver op je lijf. Dus zei Marie-Louise ‘ja’, toen Vakantieparticipatie haar vroeg of ze een ‘Oor’ wilde worden. Want, ja, ze wil met zorg luisteren naar verhalen over hoe mensen in Vlaanderen vakantie mogelijk maken voor elkaar.

Als ervaringsdeskundige in armoede sprak ze al veel voor groepen, maar dit – spreken op het Forum -  was ànders. Het ging nu echt over haarzelf, en Marie-Louise was bang dat de mensen haar niet meer au sérieux zouden nemen. ‘Publiek erkennen dat je iets niet kunt wat voor een ander een doodnormale zaak is, iets laten zien van mijn binnenkant: het voelt zo kwetsbaar. Maar net die kwetsbaarheid werd een cadeau, toen mensen mij nadien kwamen bedanken voor mijn verhaal.’

‘Dit moeten we blijven doen’, dacht Marie-Louise. Blijven doorgeven dat vakantie voor nog te veel mensen niet bereikbaar is, moeilijk is, aanvoelt als iets waar men geen recht op heeft. Dat vakantie je in situaties plaatst die nieuw zijn en waarin je niet kunt terugvallen op kennis en ervaring. Genieten moet je leren, dat gaat niet vanzelf, zegt ze.

De bal doen rollen

‘Ik heb er zelf ook jaren over gedaan. Kleine stapjes gezet. Eerst geproefd van een concert, een uitstap. En toen was er een maatschappelijk werker die me vertelde dat zij met vakantie ging en vond dat ik dat ook zou moeten doen.’ Zo is de bal aan ’t rollen geraakt. ‘Anderen hebben het mij geleerd, en nu ben ik een schakel in die ketting naar anderen.’

Ze zei ‘ja’ op de uitnodiging om ‘Oor’ te worden. Ze kwam naar Middelkerke voor een tweedaagse ontmoeting en vorming met 15 andere mensen. De ‘Oren’ gaan in hun kring van vrienden, kennissen, collega’s en partners luisteren naar ervaringen en die optekenen. Ze willen begrijpen hoe we vandaag vakantie mogelijk maken voor mensen die minder vakantiekansen hebben.

Doe het voor jezelf

We treffen Marie-Louise in Middelkerke, op de middag van de tweede vormingsdag. ‘Gisterenochtend, enkele uren voor mijn vertrek, sloeg de paniek toe. Een astma-aanval deed me bijna besluiten om thuis te blijven. Maar toen dacht ik: ‘Marie-Louise, je doet dit ook voor jezelf. Je wil daar zijn, voor jezelf. Ga dan.’ Ze kwam en nam zich voor altijd te vertellen als iets te moeilijk zou zijn. ‘Hoewel het heel moeilijk kan zijn, is hulp vragen ook gewoon een vraag’, zegt ze aarzelend. ‘Als mensen hulp aanbieden, is dat met liefde. En dat leer ik met open armen ontvangen.’

Doe het voor anderen

Drempels overwinnen dus. En dat vraagt moed. ‘Die vind ik in de kracht van mensen in armoede die ik in mijn werk ontmoet. Die middenin lijden en verdriet de energie vinden om toch de weg te blijven gaan. Een moeder die met twee kinderen op straat terecht komt en mij haar verhaal deed, de weg die mensen als zij moeten afleggen: dat geeft mij de energie die ik nodig heb om op met daverend lijf toch dat podium op te klimmen en me nu te engageren als Oor. Het is verdomd niet gemakkelijk, maar het is prachtig dat mijn verhaal en dat van andere mensen naar boven kan komen.’

"De weg die anderen moeten afleggen: dat geeft mij energie om me - met bibber en al - te engageren."

Groeien in gemeenschap met anderen

Na ons gesprek ging Marie-Louise weer naar de groep. Met de andere ‘Oren’ dacht ze na over welke mensen ze wilde beluisteren en hoe ze het contact aan boord zou leggen. Ze herinnerde zich dat hulp in de buurt is en dat ze die gewoon moet vragen bij collega’s, vrienden, andere Oren. ‘Je leert, je groeit, je beseft dat je dat niet alleen hoeft te doen’, zegt ze.

Aan het einde van de workshop zit Marie-Louise rechtop. Ze ziet er opvallend groter en moediger uit dan gisteren. Ze houdt een pen in haar hand, een schrijfblok ligt op haar knieën.
Ja, Marie-Louise zal Oor zijn.
Ze zal verhalen beluisteren.
En als het moet, zal ze die in haar eigen handschrift opschrijven.
Al heeft ze die worsteling met woorden, pen en papier pas op haar dertigste geleerd.

In gesprek met

Marie-Louise woont in Antwerpen. Ze is ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting en werkt deeltijds bij vzw STA-AN in Antwerpen.

Marie-Louise vertelde over haar eerste vakantie op haar eentje. Dat tekenden we op in dit verhaal. Vakantieparticipatie nodigde haar uit om daarover te getuigen op het Forum 2016. Ze bereidde zich daarop voor tijdens een workshop verhalen vertellen, onder begeleiding van Leen De Koker van Inspinazie.

Nu engageert Marie-Louise zich als ‘Oor’ voor Steunpunt Vakantieparticipatie. Ze nam daarom deel aan een tweedaagse workshop in Middelpunt, Middelkerke. Samen met dertig andere mensen zal ze in de komende maanden verhalen beluisteren en optekenen over hoe wij in Vlaanderen vakantie mogelijk maken voor mensen die minder vakantiekansen hebben.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

Dat vakantie mensen sterker maakt: we weten het al zo lang. Dat alleen al het uitkijken naar een vakantie ook dat effect heeft, stellen we ontroerd vast tijdens een gesprek met Mieke Clauw. Positief denken, plannen maken, de toekomst in het vizier houden: het maakt deel uit van haar medicijnencocktail tegen chronische depressie. Samen met haar vriend Jaap telt ze af naar een reis door Europa. Vanaf april trekt het koppel negentig dagen lang doorheen Frankrijk, Spanje, Italië, Duitsland en Luxemburg. Mieke vertelt over haar droomreis. Over langzame, zorgeloze dagen in de zon. Over stilte vinden, schoonheid ervaren, romantiek beleven. En terwijl ze hardop droomt, verandert haar wezen. Ze recht haar rug, krijgt kleur op haar wangen. Ze begint te stralen.

Mieke wijst door het raam naar de overkant van de straat. ‘Daar staat onze caravan’, zegt ze trots. Ze kochten hem onlangs tweedehands. De kleine, knusse woonst op wielen herinnert haar elke dag aan wat ze in ’t vooruitzicht hebben: een lange ontdekkingstocht langsheen Europa’s mooiste plekjes. Intens samen, een tijd wèg van ziekenhuizen, therapie en verplichtingen. Wat ze het meest aantrekkelijk vindt aan die lange vakantie, vragen we. Mieke moet niet nadenken. ‘Rust. Niets dat moet. Nergens waar ik moet zijn. Wakker worden en een open dag voor ons hebben’, zegt ze.

Ziek zijn en toch op reis

‘We willen dit jaar vooral uitrusten’, vult Jaap aan. Ze bespraken het plan met hun dokters. Want zowel Jaap als Mieke zijn chronisch ziek. Mieke heeft een goedaardige tumor in het hoofd en is chronisch depressief. Jaap is diabetes- en kankerpatiënt. ‘Mijn toestand vliegt achteruit’, zegt hij. Dromen uitstellen is niet meer aan de orde. ‘Onze situatie kan op ieder moment omslaan.’ Het koppel is voorbereid op een reis met mogelijke medische besognes. Ze houden er rekening mee er tijdens de reis dingen mis kunnen gaan, dat een verblijf in een buitenlands ziekenhuis tot de mogelijkheden behoort, dat één van hen beiden gerepatrieerd moet worden.

Op reis om kracht in zichzelf te vinden

Maar de reis is ontzettend belangrijk. De risico’s nemen ze erbij. Jaap wil Mieke de kans geven om sterker te worden. Onder zijn woorden schuilt een diepe zorg om haar. Hij wil dat ze van haar leven leert genieten. Dat ze kracht vindt bij zichzelf. ‘Ze moet haar eigen dingetjes gaan doen’, zegt hij. ‘En op deze reis gaan we daar echt ruimte voor maken.’ Jaap noemt zich Miekes mantelzorger. ‘Ze kan nog niet alleen blijven’, zegt hij. Zijn blik dwaalt af naar haar, naar de vloer. Er is verdriet.

"Ik wil voelen dat ik leef. Ik wil de vrijheid voelen. Ik wil mezelf worden." - Mieke

‘Onze reis gaat me leren om zelfstandiger te worden en mijn depressies te verwerken zonder altijd op hulp van anderen te moeten beroep doen. Ik vind dat het tijd wordt. Ik wil nu leren hoever ik kom zonder hulp, hoe sterk ik ben, wie ik ben’, zegt Mieke. Ze wil voelen dat ze leeft. Ze wil haar vrijheid ervaren. Ze wil terugkomen als een vrouw die zichzelf ontdekt heeft. ‘Als wij terugkomen van onze reis, dan wil ik de persoon zijn die ik altijd heb willen zijn en die ik nu nog niet kan zijn’, wenst ze.

Lekker doen wat we willen

Jaap luistert naar Mieke. Hij lacht. Jaap reist graag, heeft het in zijn leven vaak gedaan. ‘We gaan gewoon lekker de dingen doen waar we zin in hebben’, zegt hij, en voegt er gelaten aan toe: ‘We kunnen nu niet zeggen hoe het met mijn ziekte zal gesteld zijn. De kanker kan zich nog meer gaan doorzetten. We weten het niet. Kanker is gewoon botte, botte pech.’

De regenboog van hier naar later

Mieke gaat leren hoe ze kan leven, zegt ze. En die kunst vasthouden voor later. Ze kijkt door het raam, naar de caravan . ‘Het moment dat we die achter de wagen hangen zal ik een vrij mens zijn’, mijmert ze. ‘Dan hoef ik de wereld niet meer te dragen zoals ik dat nu doe.’

Ja, uitkijken naar vakantie, naar een hele lange vakantie, naar negentig dagen open tijd in de zon met z’n twee, het trekt een regenboog van hier naar later. Aftellen, dromen, de vakantie voor je zien, het geeft kracht. De intensiteit de regenboog weerspiegelt op Miekes gelaat.

Fotografie in tekst: Robert Boons | Foto header: Pixabay

In gesprek met

Mieke Clauw woont in Leopoldsburg. Drie jaar geleden leerde ze haar Nederlandse vriend Jaap Lugtenberg kennen tijdens een vakantie met een vriendin. Op het Forum Vakantieparticipatie in december 2015 vertelde Mieke over hun vakantieplannen. Ze vertelde over Jaaps ziekte, en over hoe belangrijk die vakantie voor hen beiden daardoor werd.

Net voor publicatie van het artikel hadden we nog even contact met Jaap. Hij vertelde – erg bezorgd – over hoe zijn gezondheid achteruit gaat. De vakantieplannen lijken aan een zijden draadje te hangen. We wensen het koppel veel kracht en alle goeds toe.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.