Wat doet professor Danielle Dierckx, coördinator van het Vlaams Armoedesteunpunt op 17 oktober, de Werelddag van Verzet tegen Armoede?  ‘Namiddag geef ik een lezing over armoede voor een publiek uit alle faculteiten van de Universiteit Antwerpen. En daarna trek ik naar de Groenplaats, waar het Antwerpse middenveld actie voert tegen armoede.’ Danielle Dierckx werd maatschappelijk werker, daarna socioloog en kwam uiteindelijk in wetenschappelijk onderzoek rond armoede en uitsluiting terecht. Ze doceert bovendien in de masteropleiding Sociaal Werk aan de Universiteit Antwerpen. 

Spreken over armoede voor wetenschappers en studenten uit alle hoeken van de Antwerpse universitaire wereld: daarmee zet Professor Dierckx een concrete stap om schotten tussen disciplines te doorbreken en collega’s gevoelig te maken voor armoede en wat eraan te doen. Het doet denken aan het pleidooi van Marianne Schapmans, diensthoofd Vakantieparticipatie, die onlangs het idee naar voor schoof om te groeien naar een inclusievere benadering van vrije tijd.

Verzet tegen armoede is het werk van velen, in tal van sectoren. Daniëlle Dierckx kijkt in de richting van de Vlaamse overheid om de toon stevig te zetten. ‘Nu Vlaanderen nieuwe bevoegdheden krijgt, ontstaan er extra kansen om structureel aan de bestrijding van armoede te werken, vindt de auteur van het Jaarboek Armoede en Sociale uitsluiting.

Beleid op twee sporen nodig: financiële slagkracht verhogen en drempels verlagen

Met de nieuwe staatshervorming krijgt Vlaanderen extra hefbomen in handen om de financiële slagkracht van mensen in armoede op te krikken. ‘Bijvoorbeeld via kinderbijslag en woonbeleid kan de overheid een wezenlijk verschil maken. Ik hoop dat uit die kans nu een socialer beleid groeit’, zegt Daniëlle. Tegelijk moet Vlaanderen keihard blijven werken om haar dienstverlening toegankelijker te maken voor mensen in armoede. ‘Voor mij is het onderwijs daarbij cruciaal. Ik ben verontwaardigd als ik zie hoeveel jonge mensen nog altijd zonder diploma het onderwijs verlaten. Onderwijs is de basis voor de toekomst, en toch slagen wij er in Vlaanderen vandaag nog altijd niet in om die ongelijkheid te verkleinen.’

Inclusie bouwt op vertrouwen, en dat heeft tijd nodig.

Wat voor wonen, werk of onderwijs geldt, is ook waar voor vrijetijd en vakantie. ‘De financiële en materiele voorwaarden maken de drempel naar vakantie te hoog. Bovendien kennen mensen in armoede vaak het aanbod niet en weten niet hoe aan de juiste informatie te geraken.’ Maar het moeilijkste voor mensen in armoede zijn de sociale en culturele drempels. 

‘Mensen weten hoegenaamd niet hoe ze zich moeten organiseren om op een vreemde plek aan te komen en zich daar te ontspannen. Ouders kennen vakantie of jeugdkampen niet uit eigen ervaring. Hun twijfel en angst om hun kinderen daaraan toe te vertrouwen is vaak heel groot. Die innerlijke remmingen bij ouders wegwerken, vraagt tijd om vertrouwen op te kunnen bouwen. Helaas wordt het minder evident dat organisaties die broodnodige tijd nog krijgen. Ik zie het subsidiebeleid alsmaar meer schuiven in de richting van efficiëntie en snelle doorstroming. Met alle gevolgen van dien.’

Armoede heeft vele gezichten

‘Armoede is veel meer dan een eeuwenoud fenomeen. De grote maatschappelijke veranderingen brengen ook veel variatie in het gelaat van wat armoede vandaag is. Ik denk bijvoorbeeld aan wat ik de verkleuring van armoede noem: er doen zich ongelooflijk schrijnende toestanden voor bij mensen van buitenlandse afkomst, zowel bij nieuwkomers als mensen die hier al generaties wonen. Of aan het fenomeen van de nieuwe armen: mensen die het nog wel konden beredderen maar nu door verlies van werk door hun reserves geraken en diep in de armoede belanden omwille van toenemende schulden.’ Het zijn relatief nieuwe maatschappelijke fenomenen, waar nog veel onbegrepen mechanismen achter schuilgaan. De behoefte aan diepgaand onderzoek blijft dus actueel.

Eeuwenoude of nieuwe armoede: het blijft onaanvaardbaar.

Het is de onrechtvaardigheid achter armoede, die Danielle gaande houdt. ‘Vroeger werkte ik in achtergestelde buurten in Antwerpen. Daar heb ik gezien hoeveel moeite gezinnen moeten doen om hun huishouden op de rails te houden en hun kinderen een fatsoenlijk leven te bieden. En altijd opnieuw stelde ik vast dat ze in die wil werden afgeremd of door tegenslag meer stappen achteruit dan vooruit konden.’ Het maakte haar gedreven om diepgaand kennis op te bouwen over armoede, zodat praktijk en beleid de strijd tegen armoede met meer begrip kunnen blijven aangaan.

In gesprek met

Daniëlle Dierckx werd maatschappelijk werker, daarna socioloog en kwam uiteindelijk in wetenschappelijk onderzoek rond armoede en uitsluiting terecht. Ze doceert bovendien in de masteropleiding Sociaal Werk aan de Universiteit Antwerpen.  Ze is ook coördinator van het Vlaams Armoedesteunpunt.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.