Als mensen geen echte – zelf te bepalen -  vrije tijd kunnen ervaren, is er van een menswaardig leven amper sprake. Dat zegt Michel Vandendriessche, directeur van Pasar. Wat Pasar betreft, moeten we tijd, vrije tijd en tijdsbeleving weer hoog op de maatschappelijke agenda plaatsen. ‘Waardigheid van leven hangt samen met de manier waarop je je leven kunt inrichten. Kunnen beschikken over tijd die helemaal van jezelf is, is daarin een belangrijke factor.’

Vrijetijd is geen luxe

Toen Michel met een delegatie in de Dominicaanse Republiek was, had hij verhelderende gesprekken met arbeiders van ginds. ‘Daar, in een land waar armoede overheerst, wordt vrije tijd niet gezien als luxe. Mensen geven aan dat vrije tijd valt in de categorie noodzakelijk voor een goed leven. Ik herinner me het verhaal van een man die zeven dagen op zeven werkt om te overleven. Hij zag zijn kinderen daardoor niet opgroeien, en vertelde me hoeveel verdriet hem dat doet. Als het onderhouden van familiale relaties al niet mogelijk is, hoe moet je dan toekomen aan je ontplooiing als mens? Dan staat waardig leven onder druk.’

Schrijnende levensvragen

Zo ginds, zo bij ons. ‘Ook hier zitten veel mensen in de knoei met hun levenstijd. Uit gesprekken met mensen als psychiater Dirk De Wachter onthoud ik dat schrijnende levensvragen vaak te maken hebben met de enorme druk die mensen ervaren.’ Mensen voelen zich overvraagd en vermorzeld door de samenleving. Die druk maakt dat een groeiende groep mensen zich niet meer in staat voelt een waardig leven te leiden.' 

"Mensen zeggen dat ze hun leven ervaren als druk-druk-druk. Ze lijden onder druk en drukte. Dat is een belangrijk maatschappelijk probleem geworden." - Michel Vandendriessche

Opnieuw nadenken over onze verhouding met tijd

Pasar heeft het thema ‘tijd’ tot de kern van haar missie gemaakt. De organisatie – vroeger gekend onder de naam ‘Vakantiegenoegens’-  ontstond in 1938 na de invoering van de wet op de betaalde vakantie voor arbeiders. ‘Onze vereniging wilde arbeiders en hun gezinnen leren hoe ze met die verworven vrije tijd konden omgaan.'

'Tachtig jaar later vertaalden we die missie in het ijveren voor netto vrije tijd, mensen bewust maken van hun netto vrije tijd en inspireren tot kwaliteitsvolle invulling van vrije tijd. We willen de hedendaagse omgang met tijd op de maatschappelijke agenda brengen. Als socioculturele organisatie willen we met onze leden en vrijwilligers nadenken en samen een aanbod ontwikkelen voor een waardevolle invulling van netto vrije tijd.’

Netto vrije tijd?

Vrije tijd is een breed begrip, en verwijst naar de tijd die mensen niet aan hun (al dan niet betaalde) werk moeten besteden. Netto vrije tijd is de tijd die overblijft nadat alle verplichtingen gedaan zijn. Het is tijd die ons toevalt na het werk, huishoudelijke taken, sociale verplichtingen, de zorg voor kleine kinderen en/of ouder wordende ouders. Die tijd is belangrijk. Die hebben we nodig om tot rust te komen, fijne dingen te doen, onszelf te ontplooien, op ideeën te komen, ons leven beter te begrijpen en engagement op te nemen in de samenleving.

‘Of zelfs om helemaal niets te doen’, zegt Michel, ‘wij willen niet belerend voorschrijven hoe mensen hun vrije tijd moeten invullen. Kwestie is: we moeten die netto vrije tijd weer binnen bereik krijgen en ontdekken hoe we die voor onszelf zinvol kunnen besteden.’

Het debat is aan de gang

Op het publieke forum is het gesprek al aan de gang, ziet Michel. Er wordt veel gepraat en geschreven over tijd, over flexibilisering van werk, over korter werken. ‘Ik verwijs ook naar onze collega’s van Femma. Zij durfden het aan om de werkweek van 30 uur op tafel te leggen. Vanuit economische en neoliberale hoek wordt dat als naïef weggezet, maar dat is het hoegenaamd niet. We moeten dat niet weglachen, we moeten zoeken hoe we die sporen verder kunnen trekken.’

Socioculturele verenigingen kunnen een verschil maken

De worsteling met tijd leeft op grote schaal, denkt Michel. ‘In gesprekken met onze vrijwilligers hoorden altijd opnieuw dat de druk in de samenleving de laatste jaren enorm verhoogd is. En dat mensen graag bereid zijn om hun schouders te zetten onder voorstellen en acties om die druk te verlichten. Om mensen kansen te geven weer meester te worden van hun tijd.’ Tegen de verkiezingen in 2018 en 2019 wil Pasar voorstellen op de politieke tafel leggen.

‘Ik ben ervan overtuigd dat we daarmee – ook nu al – aantonen dat socioculturele organisaties zoals Pasar nodig zijn in de samenleving. We brengen mensen samen, ontdekken wat de Vlaming wakker houdt, leren met elkaar en proberen dingen op de maatschappelijke agenda te krijgen. Dat zijn bijdragen die wij – samen met honderden vrijwilligers – kunnen doen om onze leefomgeving ten goede te veranderen.’

In gesprek met

Michel Vandendriessche is algemeen directeur van Pasar vzw. Pasar (voorheen Vakantiegenoegens) is een socioculturele vereniging met lokale kernen overal in Vlaanderen. Pasar organiseert vrijetijdsactiviteiten, met nadruk op wandelen, fietsen en kamperen.  Pasar brengt een reismagazine uit, met inspiratie voor uitstappen in eigen land en verder weg.

Pasar maakt van netto vrije tijd haar kernwaarde. Onder de titel Pak*je tijd bundelt de organisatie haar streven naar voldoende en kwaliteitsvolle vrije tijd voor elke Vlaming. Meer lezen en ontdekken hoe je daar zelf aan kan bijdragen kan hier.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.