Vakantie is meer dan een ontspannen tijd beleven, weg van je vertrouwde omgeving, in de nabijheid van de mensen die je lief zijn. Het is meer dan nieuwe ervaringen opdoen, dingen ontdekken die je nog niet kende, mensen ontmoeten die je inspireren. ‘Vakantie is een springplank die je vormt voor het leven wat daarna komt’, zegt Dan Benn van de Universiteit van Surrey (UK). Tenminste: wanneer je na je vakantie ruimte neemt – of krijgt -  om te herinneren, te vertellen en je belevenissen te integreren in je bestaan. Sociaal werkers en vakantiebegeleiders kunnen daarin een betekenisvolle rol vervullen: door vragen te stellen, te luisteren en de ander echt te willen begrijpen.

We gaan ervan uit dat de ervaring van vakantie mensen sterker maakt, blijer en meer in verbinding met zichzelf, hun naasten en de omgeving.  ‘Helaas blijken de positieve effecten van vakantie doorgaans na één tot drie weken verdwenen’, zei Dan al in een eerder gesprek met ons. Tenzij mensen tijd krijgen om te reflecteren op hun vakantie-ervaringen.

‘Wanneer hulpverleners ruimte bieden om te praten over vakantie, krijgen mensen kansen om hun hoop, ervaringen en ontdekkingen te integreren in hun persoonlijke en familiale levenslijn.’ - Dan Benn

Dan Benn deed narratief onderzoek bij gezinnen in armoede in Engeland. Hij interviewde alleenstaande moeders voor en na hun vakantie. Die gesprekken zetten de moeders aan tot diepgaande reflectie, bewustwording en beslissingen over hoe ze hun leven en dat van hun gezin wilden aanpassen. ‘Doorheen die gesprekken krijgt vakantie een plaats in de levenslijn van mensen’, zegt Dan. Vakantie kan meer zijn dan een pauze middenin het moeilijke leven van elke dag. Het kan een springplank worden naar een beter en authentieker leven.

Interessante gedachte. De ervaring van Dan klinkt als een uitnodiging om onze praktijken te verrijken. Een uitnodiging voor onderzoekers, journalisten, verhalenvertellers, hulpverleners en begeleiders die vakantie mogelijk maken voor mensen die worstelen met armoede, beperkingen, ziekte of levensmoeilijkheden. We vroegen Dan hoe we daar werk van kunnen maken.

Voor zijn doctoraatsonderzoek deed Dan het zo:

Eerste gesprek, vooruitkijkend naar de vakantie: Wie ben jij? Wat is jouw levensverhaal? En als je van hieraf vooruit kijkt naar je vakantie, waar kijk je dan naar uit? ‘Op dat moment krijgt de vakantie voor het eerst een rol, een plek in het leven van mensen’, zegt Dan.

Tweede gesprek, net na de vakantie: Vertel me over jouw vakantie. Toon me je foto’s, vertel verhalen over wat je beleefde en ontdekte. Vertel me over je vreugde en je worstelingen. Vertel me over je gedachten, je hoop. Vertel me over hoe je thuis kwam en hoe het leven zich herneemt. Vertel me over wat je vasthoudt van je vakantie in je leven nu.

Derde gesprek, een half jaar na de vakantie: Haal samen herinneringen op aan de vakantie en aan de dingen die in het gesprek daarover aan bod kwamen. Hoe is je leven sinds de vakantie gegaan? Wat is er gebeurd? Kijk weer samen naar vakantiefoto’s en onderzoek wat in die vakantie het leven nadien heeft gevormd, beïnvloed, verrijkt en verbeterd. En kijk: wat is de plaats van de vakantie in je levensverhaal geworden?

Vakantie schuift in de levenslijn van mensen

Dan concludeert: ‘Eerst is de vakantie iets om naar uit te kijken. Een lijn in het zand, een welkom pauzemoment. In latere gesprekken wordt duidelijk welke veranderingen in de kiem ontstonden tijdens die vakantietijd. De moeders vertelden mij over tastbare veranderingen in hun leven, over verschuivingen in hun levensvisie, over emotionele groei en soms fundamentele beslissingen. Een moeder vertelde hoe ze tijdens de vakantie ontdekte dat ze – in tegenstelling tot wat ze eerder had ervaren – wel op haar eentje voor haar zoon kon zorgen. En het gaat goed nu. Een andere mama besliste na de vakantie om haar kind los te laten en bij papa te laten wonen. Tijdens de vakantie – die erg moeilijk was – werd duidelijk dat zij haar zoon niet kon bieden wat hij nodig had.'

‘Vakantie vormt een fysieke en emotionele ruimte zonder de druk van elke dag. In die tijd worden dingen zichtbaar die voordien verborgen bleven. Dat kan deugd doen, maar ook bijzonder hard zijn.' 

In diepgaande conversaties voor en na de vakantie ontstaat de ruimte om te reflecteren op gebeurtenissen, relaties en emoties. Dan schuift vakantie ‘in’ de levenslijn van mensen en wordt die deugddoende ervaring zoveel rijker dan een korte ontsnapping uit een lastig leven.

_{We zijn benieuwd naar soortgelijke praktijken in Vlaanderen. Voer jij diepgaande conversaties om de vakantie-ervaring van mensen een plek te geven in hun leven? Laat het ons weten, we willen graag leren van (en vertellen over) jouw praktijk.}

In gesprek met

Dan Benn doctoreert aan de Univerity of Surrey, een van ’s werelds topuniversiteiten op het vlak van sociaal toerisme. Hij onderzoekt hoe sociaal toerisme een positief lange termijneffect kan hebben op het mentale welzijn van families uit kansengroepen in Engeland.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.