‘Geef ze op vakantie ruimte die ze zelf kunnen invullen.’ - 
Dat zegt Min Berghmans, directeur van het Steunpunt Jeugdhulp. Dat steunpunt ondersteunt jeugdhulpverleners in hun hulpverleningstaak aan kinderen, jongeren en hun gezinnen. Onze redactie praatte met Min over de betekenis van vakantie voor jongeren. Een goed moment, zo bleek, want zelf keerde ze net terug van een vakantie waar ze rust vond, nieuwe dingen leerde en geïnspireerd van terugkwam.

Min, wat betekent vakantie voor jou?

‘Voor mij betekent vakantie vooral tijd hebben om te genieten van de zon, cultuur, wandelen in de natuur en samenzijn met de kinderen. Vakantie is een tijd waarin je je even niets hoeft aan te trekken van de dagelijkse beslommeringen. Een tijd waarin je spelenderwijs nieuwe dingen kan opsteken, nieuwe omgevingen verkennen. Vakantie geeft de kans om met het gezin echt samen te zijn en op een ontspannen manier samen dingen te doen.’

Jij werkt voor een sector die hulpverlening biedt aan jongeren. Wat denk jij dat jongeren verwachten van vakantie?

‘Onze samenleving is zo snel en complex geworden. Jongeren hebben veel meer dan vroeger behoefte aan open tijd, aan ruimte die ze zelf kunnen invullen. Ze willen zelf van alles kunnen organiseren zonder zich te moeten schikken naar een strak programma dat door anderen is bedacht. Jongeren willen ook open tijd hebben om ongedwongen te kunnen lummelen.

Voor begeleiders is dat een moeilijke evenwichtsoefening, want zo’n kamp vraagt natuurlijk ook heel wat organisatie. Misschien zit de kern van hun taak erin om een basis te voorzien aan structuur: een plaats, een bed, maaltijden en afspraken. Om dan veel ruimte te voorzien die de jongeren zelf kunnen invullen, waarin ze zelf initiatief kunnen nemen.

Ook schiet me het woord ‘veiligheid’ te binnen. Jongeren moeten kunnen gerust zijn dat ze geaccepteerd worden in de groep, dat ze gewoon mogen zijn wie ze zijn. Veiligheid scheppen zit ‘m vooral in aandacht voor sociale randvoorwaarden: begeleiders die elke jongere aanvoelen, in de gaten houden dat de onderlinge relaties goed zitten en elk kind ruimte geven. Belangrijk is ook om in het programma variatie aan te bieden. Dan kunnen jongeren dingen doen die hen het best liggen, in groepjes waarin ze zich het meest op hun gemak voelen.’

Hoe evident is vakantie voor kwetsbare en gekwetste jongeren? Wat zie jij als de belangrijkste drempels die jongerenorganisaties moeten nemen om jongeren die ervaring te kunnen bieden?

‘Het thuisfront betrekken, lijkt me van cruciaal belang. Veel sociaal kwetsbare jongeren hebben ouders die zelf weinig of geen ervaring hebben met vakantie of kampen, of er zelf als jongere een negatieve ervaring aan hebben overgehouden. Daarom is het belangrijk te investeren in een goed contact met het thuisfront. Ouders moeten soms overtuigd worden dat een kamp wel veilig is, dat er structuur is, wat het programma zal zijn. Ouders van kinderen met een fysieke beperking willen gerust zijn dat hun kinderen ergens terecht komen waar voldoende ondersteuning gegarandeerd is. En bij financiële drempels is juiste informatie en hulp nodig om de mogelijkheden naar ondersteuning te ontdekken.

Zie jij uitdagingen voor de sector jeugdhulp op gebied van vakantie en vrijetijdsbesteding voor jongeren?

‘Ik zie dat er veel geïnvesteerd wordt in vrije tijd, ook door instellingen. Wat ik ook merk – en dat is heel spijtig – is dat er in de samenleving weinig begrip is als bijvoorbeeld jongeren uit een gesloten instelling een voetbalwedstrijd bijwonen. Terwijl dat net dingen zijn die nodig zijn om hen opnieuw te integreren in de maatschappij.

Wat ik ook belangrijk vind is vakantie zo inclusief mogelijk benaderen. Ik denk bijvoorbeeld aan kinderen met een beperking. Die zouden zoveel mogelijk gewoon moeten meekunnen met kampen waar ook andere kinderen zijn. Vakantie is een kans voor mensen om hun grenzen open te stellen. Om met andere mensen, andere culturen in contact te komen en met verschil om te gaan. Als vrijwilliger meegaan op vakantie is zelf ook vakantie meemaken. Dat inzicht mag zeker nog groeien.’

In gesprek met

Min Berghmans, directeur van het Steunpunt Jeugdhulp.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.