Een ‘buddy’ is iemand die een tijdje in alle vriendschap met een mens in moeilijkheden optrekt. Theo Vaes gelooft dat stevig uitgebouwde buddywerking een antwoord kan bieden bij kansarmoede.  Als voorzitter van Daklozenhulp Antwerpen initieerde  hij een onderzoek rond buddywerking voor maatschappelijk kwetsbare mensen. Hij is mede-initiatiefnemer van een grootschalig buddytraject Armen Te Kort dat dit jaar opstartte. 

"Ook bij het toeleiden van mensen in armoede naar uitstapjes en vakantie kunnen buddy’s een faciliterende rol spelen."

- Theo Vaes

‘Voor wie geraakt is in zijn eigenwaarde, is het ontzettend moeilijk om activiteiten buiten het gekende kader te ondernemen en nieuwe vaardigheden en capaciteiten te ontwikkelen’, aldus Theo Vaes. ‘Kansarm zijn betekent voor ons dat iemand z’n eigenwaarde is verloren. Die psychische kwetsuur komt vaak voor na periodes van extreme of langdurige armoede. Uit ons pilootproject blijkt dat 80.000 mensen in Antwerpen in armoede leven, waarvan er 8.000 hulp nodig hebben om uit de spiraal te geraken. Buddywerking lijkt ons de meest aangewezen manier om een probleem op dergelijke schaal betaalbaar aan te pakken. De methode werkt zowel probleemoplossend als preventief. Als je als maatschappij andere keuzes gaat maken rond het omgaan met kwetsbare mensen, kunnen we de cirkel doorbreken.’

Maatjes matchen

‘Buddywerk is eigenlijk een gearrangeerde vriendschap in de mooiste betekenis van het woord’, zegt Theo. ‘We matchen twee maatjes die samen vrijwillig op ontdekkingstocht kunnen via sport, cultuur of andere gedeelde interesses. Gelijkwaardigheid staat centraal, al heeft de kansrijke buddy wel een agenda: z’n maatje helpen om zijn eigenwaarde terug te vinden. Die ontdekkingstocht kan voor beide partijen heel boeiend en verrijkend zijn. Door samen op stap te gaan ontdek je nieuwe mogelijkheden en vaardigheden en krijg je toegang tot een andere leefwereld. Zo kunnen oordelen in beide richtingen wegvallen.’

"Buddywerk is eigenlijk een gearrangeerde vriendschap in de mooiste betekenis van het woord."

Weer regisseur van eigen leven

Het eerste traject ging dit jaar van start en zal 18 tot 24 maanden duren. ‘Daarbinnen hopen we mensen een gevoel van eigenwaarde te helpen terugvinden, zodat ze actief eigen keuzes kunnen maken. Ons driejarig vooronderzoekstraject gaf al hoopgevende resultaten. Zo besliste een laaggeschoolde vrouw met zware levensomstandigheden om opnieuw te gaan studeren. We willen nu onderzoeken of zulke effecten op grote schaal herhaalbaar zijn.’ De kansrijke buddy’s zijn niet per se ervaringsdeskundigen in armoede. ‘Essentieel is dat ze doorheen hun leven veerkracht opbouwden en ervaren hebben dat je moeilijke periodes kunt overwinnen. Het kunnen fulltime werkende mama’s zijn, maar evengoed succesvolle ondernemers die hun zaak door moeilijke tijden hebben geloodst.’

Nieuwe paden exploreren

Of buddywerking ook kan ingezet worden bij vakantie voor mensen in armoede? Theo denkt van wel. ‘Mobiliteit of het feit dat je voor veel boekingen internet of een kredietkaart nodig hebt, kunnen flinke drempels zijn. Een buddy kan daar echt een verschil maken. En de ontdekkingstocht zal er vaak één voor beide partijen zijn. Heel wat kansrijken hebben evenmin ervaring met het openbaar vervoer.’

"Uitstapjes en vakanties bieden een uitstekend platform voor buddywerking. Een ontspannen gevoel is een vruchtbare voedingsbodem voor vriendschap, diepere gesprekken en het ontwikkelen van een groter eigenwaardegevoel."

- Theo Vaes

Kennis delen, samen floreren

Onlangs organiseerde Armen Tekort een trefdag rond buddywerking, samen met Samenlevingsopbouw en enkele andere Vlaamse partners. ‘Duo-werking krijgt een nieuw elan’, zegt Theo. ‘Doordat organisaties de koppen bijeensteken, floreert de kennis over praktijkwerkmethodes, beperkingen en werkpunten snel. Nu komt het eropaan verder te groeien. Daarvoor is sensibilisering nodig en een actieve samenwerking tussen spelers in de vakantie-, sport en culturele sector, geestelijke gezondheidszorg en armoedewerking. Momenteel bekijken we met JCI (Junior Chamber International), een organisatie van sterk sociaal geëngageerde jongeren, hoe we onze werkingen kunnen verbinden. Vooral jongeren uit de Y-generatie voelen dat ze als buddy een fundamenteel verschil kunnen maken. En die solidariteit levert hen ook heel wat op: iemand kunnen helpen ontluiken is een heel mooie en verrijkende ervaring.’

Hoop op exponentiële groei

Kandidaat-buddy’s krijgen bij Armen Tekort een intensieve opleiding, gespreid over 26 weken. ‘Ze focust op empowerment, eigenwaardversterking, NLP, geweldloze communicatie, de eigen kracht-methode en waarderend onderzoek. ‘Ik heb er goede hoop op dat buddywerking binnen een tweetal jaar mainstream kan worden’, zegt Theo. ‘In Nederland kregen Oranjefonds enMezzo 10.000 vrijwillige buddy’s op de been. Bij deze: een warme oproep aan ons pril koningspaar om de handschoen in België op te nemen. Nu bereiken we met onze buddywerkingen amper 5 procent van de mensen in kansarmoede. We zijn als maatschappij verplicht om op grotere schaal te denken.’ Aan solidariteit alvast geen gebrek. ‘Momenteel hebben we meer kandidaat-buddy’s dan plaatsen in onze opleiding. We werken nu met een wachtlijst.’  

In gesprek met

Theo Vaes is voorzitter van Daklozenhulp Antwerpen en vanuit die rol mede-initiatiefnemer van het grootschalig buddytraject Armen Te Kort. 

Neergepend door

Lien van Laere is nieuw(s)maker voor het netwerk Vakantieparticipatie. Ze is gebeten door mensen en hun verhalen. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Neem contact met onze redactie. Samen maken we er nieuws van.