Sociaal toerisme creëert vakantiekansen voor mensen waarvoor vakantie financieel, organisatorisch of logistiek moeilijk haalbaar is. De vakantie-ervaring kan het leven van mensen transformeren, zegt professor Scott McCabe van the University of Nottingham. De academicus pleit voor meer aandacht voor de ontwikkelingskracht die van vakantie uitgaat. Bovendien brengt sociaal toerisme maatschappelijke meerwaarden. Om die beter te begrijpen, mag wetenschappelijk onderzoek zich niet enkel focussen op directe economische impact. Ook de effecten op onder meer maatschappelijke kost voor gezondheidszorg verdienen nader onderzoek.

Professor McCabe, kan je mij een persoonlijke ervaring vertellen waarin je de kracht van sociaal toerisme aan het werk zag?

Scott McCabe: ‘Ik zal altijd het verhaal onthouden van een moeder die met haar gezin een korte vakantie had aan de kust in Engeland. Haar zoon, een jongen met een ernstige huidziekte, bracht de hele week door in het zwembad. Ze vertelde dat de jongen ontzettend veel plezier beleefde en dat zelfs zijn huidproblemen verminderd waren. Kijk: die moeder had wellicht uitgekeken naar een ontspannende week aan zee, met een beetje extra quality time voor haar gezin. En dan blijkt dat zo’n vakantie onverwachte baten oplevert. Dat zie ik als zo belangrijk: de ervaring van vakantie kan mensen meenemen voorbij de verwachtingen die ze er vooraf bij hebben.

“De ervaring van vakantie kan mensen meenemen voorbij de verwachtingen die ze er vooraf bij hebben.” – Scott McCabe

Als je dit verhaal verbindt met sociaal toerisme: wat kunnen we daaruit dan leren?

Scott McCabe: ‘Verhalen als dit wijzen erop dat vakantie effecten heeft die dieper gaan dan de voordelen die we makkelijk kunnen bedenken: weg zijn van huis, nieuwe dingen zien, nieuwe mensen ontmoeten. Ik denk dat sociaal toerisme een transformerend effect kan hebben op het leven van mensen. Dat het ertoe kan leiden dat mensen hun leven anders gaan zien, dat ze nieuwe perspectieven krijgen. Daarom vind ik dat we in sociaal toerisme verder moeten kijken dan de korte termijn effecten die we aan de oppervlakte kunnen waarnemen. We moeten vooral aandachtig zijn voor de impact die vakantie kan hebben in het leven van mensen op de lange termijn.’

Kan sociaal toerisme bijdragen aan het versterken van die lange termijn effecten?

Scott McCabe: ‘Jazeker, onderzoeker Lynn Minnaert argumenteerde al dat je moet kijken naar de individuele levensomstandigheden en het type vakantie op maat van specifieke behoeften moet snijden. Het is belangrijk dat sociaal toeristische organisaties en sociaal werkers kiezen voor een individuele benadering en daarin ontwikkelingsgericht denken.

Hoe dan?

Scott McCabe: ‘Zorgvuldig kijken wat het beste is voor deze persoon en vakantie deel zien van een levensprogramma. Langzaamaan toeristische activiteiten inbouwen, die rekening houden met hun behoeften en situatie. Risico’s voorzien en wegwerken, zodat mensen goede ervaringen meebrengen in plaats van mislukkingen. Stapsgewijs, zodat mensen vaardigheden kunnen ontwikkelen en hun vakantie-ervaringen kunnen inbouwen in hun leven. Gaandeweg kiezen mensen dan zelf voor vakantie, voor zichzelf en voor hun kinderen. Uiteindelijk organiseren mensen zelfstandig hun vakantie, soms zonder tussenkomst van buitenaf.

In dat opzicht heeft de sociale sector een belangrijke opdracht, lijkt me. Is de hulpverlening voldoende doordrongen van het belang van vakantie in het leven van mensen?

Scott McCabe: ‘Daar ben ik niet zeker van, toch niet in het Verenigd Koninkrijk. De publieke sociale sector kampt met elkaar opvolgende herstructureringen en budgettaire besparingen. Rollen van professionals veranderen, de werkdruk is hoog. Bewustzijnsontwikkeling over het belang van sociaal toerisme blijft een uitdaging in ons land, vooral omdat de sector gerund wordt door voornamelijk kleinschalige organisaties met slechts heel beperkte budgetten om hun punt te maken in de media. Er zijn wel organisaties die dat bewustzijn proberen te stimuleren, zoals de organisatie Family Holidays, of nu ook de inspanningen die bij Visit Scotland gebeuren. Zij doen grote inspanningen om het belang van vakantie onder de aandacht te brengen.’

En onderzoek kan daaraan bijdragen?

Scott McCabe: ‘Wij proberen vanuit academische hoek een bijdrage te leveren, vooral vanuit het oogpunt van de directe maatschappelijke meerwaarde die sociaal toerisme kan opleveren.  De economische meerwaarde van sociaal toerisme is al uitgebreid onderzocht. Nu wil ik wil zien wat effecten zijn op niveau van de samenleving. Bijvoorbeeld: wat is de impact van vakantie voor senioren op onder meer doktersbezoek of op de nood aan begeleiding van ouderen die nu geïsoleerd leven? Draagt vakantie bij aan een actiever en gezonder leven, een betere levenskwaliteit? Kan sociaal toerisme daardoor de uitgaven beperken voor bijvoorbeeld medicatie tegen depressie? Ik denk dat dit zo is, maar we hebben bewijs nodig. En dat hebben we – nog – niet.

In gesprek met

Scott McCabe is professor Marketing & Tourism, University of Nottingham (England). Hij en zijn team doen al ruim tien jaar onderzoek naar sociaal toerisme. We ontmoetten Scott McCabe in Zagreb, waar hij het ISTO Wereldcongres Sociaal Toerisme bijwoonde.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.