Toegankelijk toerisme creëren staat hoog op de Vlaamse agenda en daarbij is mobiliteit een belangrijk aandachtspunt. Ook bij het optekenenvan verhalen uit het netwerk van Steunpunt Vakantieparticipatie blijkt dat vervoer van, naar en tijdens vakanties vaak een drempel is voor mensen in armoede. Niet alleen de betaalbaarheid van vervoer blijkt een zorgpunt. Mobiel zijn is ook een kwestie van nieuwe vaardigheden leren en angst voor het onbekende overwinnen. Aan het wegwerken van die drempels wordt volop gewerkt door vakantieaanbieders, organisaties en niet in het minst de vakantiegangers zelf.

Het recht op basismobiliteit

Vijf op tien mensen in armoede ervaart mobiliteit als drempel in hun vrijetijdsbesteding. 70% van hen geeft aan omwille van beperkte mobiliteit niet op of aan werk te geraken (Bron: Netwerk tegen Armoede). ‘Nochtans is basismobiliteit een recht,’ zegt Els Van den Broeck van Mobiel 21 vzw , beweging voor duurzame mobiliteit. Vervoersarmoede loopt als een rode draad door het leven van mensen in armoede en duwt hen nog meer naar de rand van onze samenleving. ‘Met het project Mobikansen  willen we Vlaanderen  bewustmaken van de problematiek en vooral tonen dat er best wel wat oplossingen bestaan.’

Mobiliteit als heikel punt voor mensen uit kansengroepen

De bereikbaarheid van een bestemming blijkt vaak cruciaal voor wie via Vakantieparticipatie een verblijf boekt. ‘We blijken een gegeerde bestemming binnen het Vakantieparticipatie-aanbod’, zegt Vanessa Versavel van Floréal Blankbenberge. ‘De bereikbaarheid van ons centrum ervaren we als een belangrijke troef. We zijn vlot bereikbaar met het openbaar vervoer en hebben veel gratis activiteiten op het domein zelf.’ Veerle Timmermans van Rap op Stap in Hasselt, een organisatie die mensen in armoede begeleidt in hun keuze en voorbereiding van vakantie, bevestigt dit aanvoelen: ‘Mobiliteit blijft een heikel punt in de vrijetijdsbesteding bij onze doelgroep. De zee is dan ook een geliefde plek om naar toe te reizen, omdat ze ‘makkelijk’ met het openbaar vervoer bereikbaar is.’

Geen zin in heksentoeren

Vakantieganger Christine Audenaert vindt bereikbaarheid een belangrijk aspect bij het kiezen van een vakantiebestemming. Deze zomer verbleef ze via Vakantieparticipatie in Priorij Bethanië. ‘Ik nam de trein van Lokeren naar Brugge en vervolgens een bus’, zegt ze. ‘De laatste anderhalve kilometer heb ik gewandeld. Het klooster was dus redelijk goed te bereiken. Niet onbelangrijk, want als je heksentoeren moet uithalen om ergens te geraken, is je zin om te vertrekken gauw over.’

Angst voor het onbekende overwinnen

Al  kunnen ook plekken die makkelijk met het openbaar vervoer bereikbaar zijn, de vakantiegangers voor drempels plaatsen: angst voor het onbekende speelt dan een rol. Linsey van Kerckhoven bijvoorbeeld trok voor een dansvakantie naar Oostende. ‘De gedachte aan de reis was nog het meest stresserend, omdat ik me omwille van fysieke beperkingen niet zo goed kan oriënteren’, zegt ze. Ze oefende de treinreis vooraf een paar keer met haar vriend, en werd bij aankomst in Oostende afgehaald door de vrijwilligers van de Dansliga.  Een gelijkaardig verhaal hoorden we bij de familie Nys-Michiels, die oefenritjes met de trein inplande om kleindochter Amber over haar treinangst heen te helpen.

Motiveren door gegroepeerd vervoer

Kevin Buytaert van het Rode Kruis Opvangcentrum voor Asielzoekers organiseert geregeld daguitstappen voor de bewoners. ‘Wij hebben nog geluk dat het opvangcentrum zo dichtbij Antwerpen ligt. Andere centra zijn vaak veel moeilijker bereikbaar’, weet Kevin. Het is al gauw te duur om de trein te nemen. Soms doen mensen dan grote afstanden met de bus en doen ze er uren over om op hun bestemming te geraken. Dat maakt het moeilijk om hen te motiveren voor activiteiten buiten Antwerpen. ‘Als we een bus inleggen, gaat dat al veel makkelijker.’ Het opvangcentrum heeft ook een eigen fietsatelier. De herstelde fietsen worden vooral voor korte afstanden in de stad gebruikt.

Oog voor groeipotentieel

Hans Bourlon, CEO bij Studio 100, die onder meer De Grote Sinterklaasshow organiseert, is zich ervan bewust dat factoren als mobiliteit een belangrijke rol kunnen spelen voor mensen uit kansengroepen. ‘We hebben in het verleden al sociale initiatieven ondersteund, en merkten dat het niet voor iedereen even evident is om zich naar een evenement te verplaatsen’, vertelt hij. ‘Door zicht te krijgen op potentiële drempels, hopen we ze steeds beter te kunnen verlagen.’  

Klein gebaar kan al drempels verlagen

Waar de bereikbaarheid minder evident is, kunnen vakantieaanbieders de drempel ook zelf een stukje mee verlagen. Gonnie Berton-Appel van vakantiecentrum De Lage Kempen nam spontaan initiatief: ‘Gasten die via Vakantieparticipatie een verblijf bij ons boeken, halen we op aanvraag gratis op aan het station’, zegt ze. ‘De dichtstbijzijnde bushalte ligt op 4 kilometer. En al tonen mensen zich bereid om te voet te gaan, met koffers en kinderen is de afstand gewoon te groot. Die extra service bieden we dus graag aan.’  Over gastvrije gestes als deze hoorden we gelijkaardige  getuigenissen bij enkele familiale Bed&Breakfast verblijven.

Succesvolle gesprekken met De Lijn

Ook Raymond Lambie, coördinator van het bezoekerscentrum Lieteberg (Zutendaal), waar het fameuze Blotevoetenpad begint, ondernam stappen om de bereikbaarheid van zijn centrum te verbeteren. Hij ging praten met De Lijn en kreeg het voor elkaar dat de buschauffeur voortaan een omweg maakt om bezoekers te laten uitstappen aan de ingang van het Botevoetenpad. Goed voor een kwartier minder staptijd. Het gemeentebestuur zal de gesprekken met De Lijn verderzetten om tot een definitieve regeling te komen. 'Ik heb er goede hoop op dat vanaf Pasen de lijnbus een vaste halte zal hebben aan de Lieteberg,' zegt Raymond.

Vertrouwd raken met het onbekende

Naast praktische en financiële bezwaren, is niet zelden sprake van een kennisdrempel. Want hoe vind je de weg in een vreemde stad als je nooit leerde kaartlezen? En waar vind je de vertrektijden en prijzen van de trein, bus en belbus? Paul Michielsen van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) pakt verkeersarmoede aan via vorming, netwerking en sensibilisering. Een van de jongste initiatieven is de website www.iedereen-mobiel.be . Daarop kunnen organisaties hun ideeën en engagementen voor een betere basismobiliteit met elkaar en de buitenwereld delen. Heel wat organisaties bieden leertrajecten op maat voor mensen uit kansengroepen. Bij de Vlaamse Centra voor Basiseducatie oefenen de cursisten  ‘Op stap met kaart en openbaar vervoer’ om later zelfstandig op stap te kunnen. In-Zetje, een Berings initiatief rond preventieve gezinsondersteuning, organiseert een fietsopleiding in samenwerking met Mobiel 21. Die kadert in een breder mobiliteitstraject voor kwetsbare gezinnen en blijkt een schot in de roos. ‘We ondervinden bij onze doelgroep een duidelijke nood op het vlak van mobiliteit, zegt coördinator Cindy Beutels. ‘Samen leren fietsen of het openbaar vervoer nemen, werkt drempelverlagend. Vooral het groepsleren motiveert.’

Werken aan zelfredzaamheid

Ook Carine Beirnaert van thuisbegeleidingsdienst Mobilé ervaart dat het mee over drempels heen stappen een verschil maakt. ‘Door samen met mensen op uitstap te gaan, proberen we hun bewegingsvrijheid en keuzemogelijkheden te verhogen, zodat ze zich op termijn ook zelfstandig kunnen verplaatsen. Dan hoor je na een tijd: ‘Weet je wat? We zijn met de trein naar Oostende geweest!’

In gesprek met

We spraken de afgelopen tijd met heel wat deskundigen die zoeken hoe we nog meer mobiliteitsdrempels kunnen wegwerken voor mensen in armoede. In dit artikel zetten we de voornaamste conclusies bij elkaar.

Neergepend door

Lien van Laere is nieuw(s)maker voor het netwerk Vakantieparticipatie. Ze is gebeten door mensen en hun verhalen. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Neem contact met onze redactie. Samen maken we er nieuws van.