Armoede isoleert. En aansluiting vinden bij de samenleving helpt net om uit de spiraal van armoede te raken. Vrijetijdsparticipatie, cultuurbeleving, sport en vakantie zijn krachtige hefbomen die echt een verschil maken. Een armoedebeleid op federaal, Vlaams en lokaal beleid kan niet anders dan daar een visie op lange termijn rond te ontwikkelen, vindt Badya Guerti van OCMW-Antwerpen.

‘Vrijetijdsparticipatie verdient een structurele inbedding in de aanpak van sociale organisaties. We hopen dat het Vlaamse en federale beleid daarover een langetermijnvisie ook in structurele financiering omzet, zegt Badya. Ze coördineert de afdeling Samenlevingsgerichte Activering binnen het departement Activering en Sociale Innovatie van OCMW Antwerpen. Haar afdeling omvat drie diensten die werken aan maatschappelijke participatie van mensen in armoede: de diensten Vrijetijd, Vrijwilligerswerk en Inspraak & Participatie.

Vrijetijdsparticipatie doorbreekt isolement

‘Armoede doet je sociaal netwerk afbrokkelen. Wij halen mensen uit hun isolement, stimuleren ze om nieuwe competenties te verwerven en aansluiting te vinden bij anderen. Niet kunnen deelnemen aan de samenleving ervaren mensen in armoede vaak als een ergere vorm van armoede dan de dagelijkse worsteling met financieel tekort’, zegt Badya. Beweging, cultuur en sociale contacten zijn geen luxeartikelen. Het zijn rechten van iedereen. Voor mensen in armoede zijn het bovendien reddingsboeien waarmee ze zich uit het drijfzand van isolement kunnen bevrijden.

Belemmerende overtuigingen ombuigen

Al lijkt de publieke opinie dat niet altijd zo te zien. De aanname is eerder dat vrijetijdsbeleving een recht is dat voortvloeit uit hard werken. Die maatschappelijke druk voelen mensen in armoede ook. Ze denken dat ze pas mogen ontspannen als ze werk en een vast inkomen hebben. Ze staan zichzelf daarom geen vrijetijdsactiviteiten toe. Die overtuiging doet het isolement nog toenemen. ‘Onze medewerkers maken die onderliggende overtuigingen bespreekbaar. Ze peilen naar interesses en drempels en brengen mensen in contact met nieuwe ervaringen.’

Achthonderd boekingen bij Vakantieparticipatie

De medewerkers van de dienst Vrijetijd organiseren opstapactiviteiten en wijzen mensen de weg naar sport, cultuur en vrije tijd in en om Antwerpen. Cliënten kunnen daarvoor vaak een beroep doen op een vrijetijdstoelage. Om het aanbod tot bij de mensen te brengen, werkt OCMW samen met een groot netwerk van socio-culturele organisaties. Voor vakanties en uitstappen steunt het OCMW op het aanbod van Steunpunt Vakantieparticipatie. 

"In 2013 bemiddelden we op die manier  achthonderd mensen naar een daguitstap of vakantie."

- Badya Guerti

Allesbehalve bezigheidstherapie

Badya en haar medewerkers zien er de levenskwaliteit van hun cliënten door toenemen. ‘We merken dat mensen sterker worden als ze  weer buitenkomen en dingen beleven. Ze durven gaandeweg ook andere zaken in hun leven aanpakken. Vrijetijdsparticipatie is daardoor een onderdeel van een integrale hulpverlening, met aandacht voor alle levensdomeinen.’ Een uitstap maken, een gezinsvakantie beleven, een tentoonstelling bezoeken of je toewijden aan sport is dus geen beloning. Het is een recht, een opstap naar en een voorwaarde tot  participatie in de samenleving.

"Er eens tussenuit kunnen is geen beloning. Het is een recht. Een opstap naar de samenleving."

Sensibilisering blijft nodig

Dat inzicht mag nog dieper doorsijpelen in de samenleving. Sensibilisering blijft nodig. ‘Zowel naar onze maatschappelijk werkers in de wijken, organisaties, partners en vrijwilligers als naar ons eigen beleid en naar de samenleving als geheel’, zegt Badya. Er is politieke wil nodig om de kaart van cultuur- en vrijetijdsparticipatie te blijven trekken. Dat, én een groeiend bewustzijn in de sector, bij basiswerkers en beleidsmakers. ‘Ik grijp elke gelegenheid aan om de maatschappelijke aandacht voor vrijetijdsparticipatie verder te verankeren. Ik hoop dat we samen met andere OCMW’s, de VVSG en organisaties in de sector de krachten kunnen bundelen om in de strijd tegen armoede de kaart van vrijetijdsparticipatie te blijven trekken.’

In gesprek met

Badya Guerti coördineert de afdeling Samenlevingsgerichte Activering binnen het departement Activering en Sociale Innovatie van OCMW Antwerpen. 

Maak nader kennis met de effecten van vrije tijd op het welzijn van mensen in dit filmpje: Badya, enkele medewerkers en cliënten getuigen.  

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.