Overslaan en naar de inhoud gaan

Kunst in zoveel mogelijk handen leggen

In gesprek met An Van den Bergh, Démos | 16 november 2018

Het Rubenianum in Antwerpen, een inspiratiedag van Iedereen Verdient Vakantie. Thema: ‘Vlaamse Meesters kennen geen drempels’. In de voormiddag vormen korte theatercreaties, gebaseerd op Rubens, de basis om te werken rond verwondering. In de namiddag is er een divers lezingenprogramma. Sociale en culturele instellingen doen uit de doeken hoe ze vandaag al samenwerken om kunst en cultuur toegankelijk te maken voor velen. Het doel van vandaag is: nog meer verbindingen maken. We praten na met An Van den Bergh, die vol vuur vertelt over hoe een participatief kunstenfestival als ENTER beweging veroorzaakt.

Het participatief kunstenfestival ENTER ging eerder dit jaar door in Brussel. Het festival werd in handen van burgers gelegd: zij deden voorstellen voor het programma en kozen uit wat er zou gepresenteerd worden in hun buurt. ‘Kunst en cultuur draagt bij tot een open, democratische en inclusieve samenleving,’ zegt An, ‘het is dan ook belangrijk om kunst in zoveel mogelijk handen te leggen. In de praktijk echter vallen veel mensen uit de boot. Dat is niets minder dan een democratisch probleem.’

“Kunst zou in zoveel mogelijk handen moeten liggen. In de praktijk vallen echter veel mensen uit de boot. Dat is niet meer of minder dan een democratisch probleem.” - An Vandenbergh

Van ons!

Om ENTER Festival BXL democratisch te maken, werd het op poten gezet met lokale partners en in verschillende wijken. Na een oproep voor kunstcreaties kwamen er tweehonderd voorstellen binnen. Tachtig ervan kwamen in een catalogus terecht. Vervolgens kregen de buurten een budget om voorstellen uit die catalogus in hun buurt te programmeren. An: ‘De programma’s verschilden van buurt tot buurt. In de ene wijk wonen er veel nieuwkomers, in de andere vele expats. In elke buurt zijn er middenklassers en mensen die het minder goed hebben. Wat opviel was dat de projecten in elke buurt werden aangevoeld als ‘van ons’. We hadden er dan ook voor gezorgd dat zowel de teams voor selectie als die voor organisatie een afspiegeling waren van de buurt. Zo kon iedereen zijn stem laten klinken.’

De stad als rijkdom aan mensen

Ik vraag An waarover ze droomt. ‘Van een stevige portie durf in de kunstwereld,’ zegt ze ferm. ‘Daar zitten talenten en middelen. Als je daar de stad als rijkdom aan mensen naast legt, heb je volgens mij een enorm vat van mogelijkheden.’ Ze vertelt over Amsterdam waar kunstwerken van oude meesters naar buurten worden gebracht. Ze denkt aan allerlei andere mogelijkheden om kunst tot bij de mensen te brengen. Naar scholen, rusthuizen en gevangenissen bijvoorbeeld. Haar vuur laait op.

Vleugels

‘Voor ENTER deden we straatacties om de mensen in de buurt te bereiken. Na een van onze infomomenten keerde een man terug naar onze stand met een zak rosse muntjes. Pour le projet, zei hij. Het was een ontroerend bewijs van betrokkenheid. Zo waren er nog momenten. Op het einde van het festival, op de slotavond met Balkanmuziek, kwam er een dame naar me toe die zei: Als ik ooit de Lotto win, dan is het geld voor ENTER. Zulke dingen blijven plakken in je hart.’

“Kunst en cultuur kunnen een opstap zijn om jezelf te tonen in de samenleving.”

Maar er zijn ook andere dingen. Zien hoe mensen - eens ze een eerste stap hebben gezet - verder op pad gaan. An: ‘Op de reflectiedag na ENTER hadden we collectief Palhik Mana uitgenodigd. Zij doen aan terugspeeltheater. Ze spelen getuigenissen na in een geïmproviseerd theaterstukje. Hanife was er. Zij was tijdens ENTER samen met haar puberdochters deel van een project rond cosmetica op basis van witloof, het cultureel erfgoed van de gemeente Haren. Palhik Mana maakte een stukje over haar getuigenis. Onlangs kreeg ik te horen dat Hanifa intussen is aangesloten bij Palhik Mana. Ze maakt nu zelf terugspeeltheater. Dat soort berichten geeft mij vleugels. Kunst en cultuur kunnen een opstap zijn om jezelf te tonen in de samenleving.’ 

An Vandenbergh

In gesprek met

An Van den Bergh is als stafmedewerker verbonden aan Démos dat als kenniscentrum actief is in het Vlaams Participatiedecreet. Via onder meer coaching, vormingen en publicaties zetten ze in op het vernieuwen en verdiepen van de participatie van kansengroepen aan cultuur, jeugd en sport.

Dit verhaal werd gepubliceerd op 16 november 2018 in de categorie Cultuur.

Eva De Groote

Neergepend door

Eva De Groote dwaalt nieuwsgierig rond om mensen te ontmoeten en kleine verwonderingen in woorden te vatten. Met een voorgeschiedenis als organisator in de kunsten is ze vandaag onafhankelijk aan de slag als romanschrijver en verhalenvinder. 

Copyright © 2024 Steunpunt vakantieparticipatie | Disclaimer | Privacy |