Vooroordelen. We hebben ze vaker dan ons lief is en zijn er ons soms niet eens van bewust. ‘Meer inzicht krijgen in het verschil in leefwerelden, kan helpen om meer begripvol naar anderen en hun keuzes te kijken’, zegt Brigitte Van Der Herten. Als ervaringsdeskundige begeleidt ze bij TAO armoede de vormingsdagen rond armoede voor nieuwe aanbieders bij Vakantieparticipatie. ‘Leven in armoede is complexer dan geen geld hebben. Het is leven in een andere leefwereld. Hier een zicht op krijgen kan toeristische partners helpen om hun gasten beter te begrijpen en hun positieve vakantie-ervaring te versterken.’

Inzicht in eigen referentiekader als startpunt voor meer tolerantie

‘Hoe kijk ik naar de wereld? Waarom ben ik soms niet akkoord met keuzes die andere mensen maken? Wat zegt dit over mij, mijn vorming en mijn referentiekader? En hoe zit dat bij andere mensen? Het zijn waardevolle denkoefeningen’, zegt Brigitte. ‘Eigenlijk zouden ze tot de standaard leerstof moeten behoren in het secundair onderwijs. Iedereen heeft een eigen referentiekader. Dat is de verzameling van alles wat je weet, hebt meegekregen en persoonlijk ervaren hebt. Dat kader bepaalt hoe je naar de wereld en naar andere mensen kijkt. Het bepaalt ook wat we doen en hoe we de dingen doen. Wie zijn eigen referentiekader beter leert begrijpen, kan ook meer begrip opbrengen voor het anders-zijn van de anderen. Dat kan bij uitbreiding leiden tot een meer tolerante maatschappij.’

"Wie zijn eigen referentiekader beter leert begrijpen, kan ook meer begrip opbrengen voor het anders-zijn van de anderen."

Armoede: zoveel meer dan een geldkwestie

‘Vooroordelen ontstaan waar mensen te snel conclusies trekken vanuit hun eigen kader. Armoede is bijvoorbeeld meer dan een verhaal van  weinig middelen, slechte huisvesting, voeding en kleding. Het is ook een emotioneel verhaal dat de keuzes van mensen bepaalt, en waarin veel factoren meespelen: een moeilijke gezinssituatie, het gemis aan een warm nest, het zich als mens op een diep niveau door de maatschappij uitgesloten en afgewezen voelen. ‘Als je niet weet dat er zoveel meer achter zit, ontstaan al snel onbegrip, miscommunicatie en vooroordelen. Mensen doen nooit zomaar iets’, zegt Brigitte. ‘En dingen zijn niet altijd wat ze op het eerste zicht lijken.’

"Vooroordelen ontstaan waar mensen te snel conclusies trekken vanuit hun eigen kader.  Maar mensen doen nooit zomaar iets."

Goede bedoelingen, goede resultaten?  

‘In onze vormingen voor toeristische partners proberen we de leefwereld van mensen in armoede te schetsen, zowel in de context van vakantie als in het ruimere verhaal rond maatschappelijke participatie. Goede bedoelingen gaan bij toeristische aanbieders soms de mist in, door een gebrek aan kennis en begrip over de beleving van mensen in de doelgroep. Dat is jammer. Overleven in de maatschappij is voor mensen in armoede complex.' 

"Als mensen in armoede dan eens op vakantie kunnen, is het belangrijk dat het ook echt eens een positieve en bekrachtigende ervaring kan zijn."

Wederzijdse inspanning nodig

Die positieve ervaring vraagt om een wederzijdse inspanning tot meer begrip, want ook mensen in armoede hebben uiteraard een referentiekader van waaruit ze de wereld beleven en beoordelen. ‘Soms kunnen heel eenvoudige, praktische dingen tot teleurstelling of nog meer wantrouwen leiden’, legt Brigitte uit. ‘Een kamer die er niet exact uitziet zoals de kamer op de brochurefoto, bijvoorbeeld. Mensen in armoede kunnen daar zwaar aan tillen. Hun verwachtingen zijn door hun eigen beeldvorming niet altijd realistisch, en onregelmatigheden worden vaak heel persoonlijk opgevat. ‘Een lamp die niet werkt of een scheurtje in een laken leidt dan al snel tot ‘Ik kreeg waarschijnlijk de slechtste kamer omdat ik hier met korting logeer.’’ 

Zoveel mensen, zoveel keuzes

‘Ook merken we dat er vanuit de aanbieders weleens onbegrip rijst rond de manieren waarop mensen in armoede hun vakantiebudget besteden, of hoe ze hun dag invullen’, zegt Brigitte. ‘Hoe kan het dat iemand recht heeft op een sociaal reductietarief, maar wel een dure gsm of auto heeft? Of hier de duurste go-cart huurt?’ Of: ‘We bieden activiteiten aan, waarom nemen mensen er niet aan deel?’ Oordelen voelen rond de keuzes die ze maken, kan voor mensen in armoede extra kwetsend zijn. Vaak voelen ze het aan als de zoveelste afwijzing en inbreuk op hun persoon, waardoor ze zich nog meer gaan afzetten, of nog sterker het gevoel krijgen dat ze geen plek in de maatschappij verdienen.’ Via de vorming proberen we die negatieve spiraal te doorbreken. Door zaadjes te planten die hopelijk leiden tot meer begrip.’  

"Oordelen voelen rond de keuzes die ze maken, kan voor mensen in armoede extra kwetsend zijn. Vaak voelen ze het aan als de zoveelste afwijzing."

In gesprek met

Brigitte Van Der Herten is ervaringsdeskundige in armoede en verbonden aan TAO-armoede. Daar verzorgt ze onder meer de vormingsdagen voor nieuwe toeristische partners die ook gastvrij willen zijn voor mensen in armoede.

Neergepend door

Lien van Laere is nieuw(s)maker voor het netwerk Vakantieparticipatie. Ze is gebeten door mensen en hun verhalen. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Neem contact met onze redactie. Samen maken we er nieuws van.