Overslaan en naar de inhoud gaan

Cultuur beleven: een poort naar waardigheid

In gesprek met Johan Smeuninx | 9 juli 2019

Sinds 1875 brengt Davidsfonds mensen samen rond cultuur. Vroeger lag de focus op Vlaams erfgoed en cultuur. Vandaag wil Davidsfonds cultuur brengen naar iedere inwoner van Vlaanderen. Ik ontmoet Johan Smeuninx in openluchtmuseum Bokrijk. Hij is verantwoordelijk voor de cultuurreizen van het Davidsfonds. Samen met Iedereen Verdient Vakantie nodigde hij gasten van het Psycho-Sociaal Centrum van Leuven uit om het Bruegelparcours te ontdekken. Johan is van plan om de deelnemers in de watten te leggen. ‘Zodat ze kunnen voelen: wij zijn waardige mensen.’

Twee maal winst

Begeleide cultuurreizen met specialisten als reisleiders, dat is waar de reizen van het Davidsfonds bekend om staan. Journalisten zoals Peter Verlinden of Annemie Struyf nemen reizigers mee naar Congo of Oeganda. ‘En die reizen lopen tegenwoordig goed,’ zegt Johan niet zonder trots. Met de winst van die reizen kan het Davidsfonds cultuurbeleving creëren voor mensen die minder kansen hebben. ‘Zoals vandaag, hier in Bokrijk, met de mensen van het Psycho-Sociaal Centrum van Leuven,’ zegt Johan met een glimlach.

"Terug in je kracht gaan staan, aansluiting vinden bij je passies en je kennis, en vooral het plezier ervaren van dingen te beleven en te delen met anderen, dat is wat een daguitstap te weeg kan brengen." - Johan Smeuninx

Een ander speerpunt voor Johan is een duurzame aanpak. ‘We zorgen voor een volledige CO2-compensatie van onze vlieg- en busreizen.’ Hiervoor werkt Davidsfonds Cultuurreizen samen met Greentripper. Dat is een organisatie die de klimaatimpact van reizen neutraliseert. Dat doen ze onder meer door CO2-reductieprojecten op te zetten in Afrika.

Verbinden

Johan bouwde binnen zijn afdeling cultuurreizen de voorbije jaren aan sociaal toerisme. ‘We richten ons in het bijzonder naar mensen met een psychische kwetsbaarheid. Vaak zijn dat mensen die door tegenslagen in de psychiatrie zijn beland. We zien bij velen van hen een opvallende interesse in cultuur.’ Iedereen Verdient Vakantie helpt bij het bekendmaken en bemiddelen van het aanbod naar de doelgroep. En Omnia Travel maakt mee de logistieke organisatie mogelijk.

Door de samenwerking met psycho-sociale centra in Leuven ontdekte Johan dat heel wat jonge mensen vandaag kampen met psychiatrische problemen. ‘Het raakte mij toen ik besefte dat er achter de gevels van huizen waar ik elke dag passeer jonge mensen wonen met grote problemen.’ Hij hoopt een aantal van hen te bereiken via culturele daguitstappen.

Dank en lof

Eerder ging er een uitstap naar Passendale en Ieper door, in het kader van herdenkingen van de Groote Oorlog. Vooral oudere mensen gingen mee. Voor sommigen van hen was het voor het eerst in vele jaren dat ze op uitstap gingen. De dankbaarheid van de mensen omdat hij de uitstap mee mogelijk had gemaakt, raakte Johan diep. ‘Bij de gewone reizen wordt er al eens gemopperd over kleine dingen, hier klonk er alleen lof en dank.’

"De winsten van de cultuurreizen worden geherinvesteerd om cultuur lokaal voor zoveel mogelijk mensen mogelijk te maken." - Johan Smeuninx

Was er nog iets dat Johan was bijgebleven, vraag ik. Hij knikt. ‘Het trof mij dat sommige van de gasten heel heftig reageerden op het bezoeken van een kerkhof.’ Hij besefte dat mensen met een psychische kwetsbaarheid vaak een andere relatie hebben met de dood dan hijzelf. ‘Ook was ik erg ontroerd door de solidariteit onder de gasten,’ zegt Johan. Hij vertelt hoe de reizigers elkaar met voorzichtigheid en zorg ondersteunden om het kerkhof toch te bezoeken.

Beleven en delen

Nog een uitstap die Johan bijblijft is het bezoek aan de Volkssterrenwacht Urania in Hove. Ook dat was een uitstap met het Leuvense Psycho-Sociaal Centrum. ‘In Urania zien bezoekers een gesimuleerde sterrenhemel. Eén van onze specialisten vertelde over het ontstaan van de aarde.’ Tijdens de rondleiding zag Johan een van de gasten helemaal openbloeien. ‘Er ontstond een boeiend gesprek tussen de man en onze expert over quantumfysica.’ Johan herinnert zich hoe verwonderd hij daarover was. Hij maakte in levende lijve mee wat een uitstap kan teweegbrengen. Terug in je kracht gaan staan, aansluiting vinden bij je passies en je kennis, en vooral het plezier ervaren van dingen te beleven en te delen met anderen.

Zelf aan het werk

Terug naar Bokrijk, want daar zijn we nu. De gasten van het centrum beleven een heerlijke dag in het openluchtmuseum. In het voorbereidende gesprek met de gids hadden een paar van hen gevraagd of ze ook zelf zouden mogen tekenen op de uitstap. Zoals de grote Vlaamse Meester Bruegel. De gids kwam hen enthousiast tegemoet in die vraag. Hij bracht pennen, papier en bister mee. Bister is een inkt gemaakt van noten waarmee Bruegel zelf mee schetste.

Zo komt het dat op deze prachtige lentedag in juni mensen verspreid zitten rond een van de molens van Bokrijk. Ze schetsen de lemen huisjes in hun gezichtsveld. De gids is enthousiast: ‘Ik kon vandaag een heel andere kant van Bruegel belichten. Dat is ook voor mij een verrijkende ervaring.’

In gesprek met

Johan Smeuninx is directeur cultuurreizen bij Davidsfonds. Zijn aandachtspunten zijn verantwoord omgaan met het milieu, verdiepend werken rond erfgoed en het uitbouwen van sociaal toerisme. Het fonds beschikt ook over een academie en een uitgeverij (tegenwoordig onder de vleugels van Standaard Uitgeverij).

Dit verhaal werd gepubliceerd op 9 juli 2019 in de categorie Cultuur.

Eva De Groote

Neergepend door

Eva De Groote dwaalt nieuwsgierig rond om mensen te ontmoeten en kleine verwonderingen in woorden te vatten. Met een voorgeschiedenis als organisator in de kunsten is ze vandaag onafhankelijk aan de slag als romanschrijver en verhalenvinder. 

Copyright © 2024 Steunpunt vakantieparticipatie | Disclaimer | Privacy |