Overslaan en naar de inhoud gaan

39.000 getuigen voor vrede en verdraagzaamheid

In gesprek met Helena Burdzy | 18 maart 2016

19500 betonnen kruisjes, in rechte rijen op 16 hectare zandgrond. We zijn op het Duits oorlogskerkhof in Lommel. De immense dodenakker baadt midden in de winter nog in groen en heidepaars. Drie tuinmannen hebben hier hun handen vol. Een begeesterde Helena Burdzy, vormingswerker bij Huis over Grenzen, neemt ons mee op het immense veld van voorbije levens. We wandelen door een uitgestrekte vlakte waar 39.000 levensverhalen  definitief tot stilstand zijn gekomen. De stilte buiten vindt een weg naar binnen. ‘Bij elk kruisje rusten 2 mensen die tijdens de tweede wereldoorlog om het leven kwamen. Dat zijn 39.000 verhalen van mensen en families. ‘Dat zijn ook 39.000 kansen om gesprekken aan te knopen over oorlog en vrede, solidariteit en verdraagzaamheid, anders durven zijn en het andere accepteren’, zegt Helena.

‘De meeste graven zijn van Duitse soldaten, maar er liggen hier ook vrouwen, ook kinderen, zusters. Meestal Duitsers, maar ook andere nationaliteiten’, vertelt Helena. Wat al die mensen gemeen hebben, is dat ze hun leven verloren tijdens de oorlogsjaren 1940-1945. Net na de oorlog werden de lichamen van overal in de regio naar Lommel gebracht, waar op dit woeste stuk zandgrond een Duitse begraafplaats werd geïmproviseerd.

Helena
Helena Burdzy, begeesterd vormingswerker voor Huis over Grenzen

 

Laatste rustplaats van oorlogsslachtoffers

‘De lichamen kwamen van burgerlijke begraafplaatsen, uit ereperken die in de oorlog door de Duitsers werden opgericht, uit tuinen van mensen, uit bermen naast de weg. Ze werden hier samengebracht, waar mogelijk geïdentificeerd en herbegraven.’ Ook nu nog komen er graven bij. Tussen 2008 en 2012 zijn resten van Duitse soldaten overgebracht uit de Ardennen, Maldegem en Geel. In juni 2012 kregen de slachtoffers in Lommel een officiële begrafenis.

Van de 39.000 lichamen zijn er 6400 nooit geïdentificeerd. Helena: ‘Dat betekent dat 6400 gezinnen nooit hebben geweten wat er met hun vader, zoon, man of broer is gebeurd.’

Toegangspoort tot bezinning

Het groepsverblijf, de gezellige taverne en de vormingsruimten van Huis over Grenzen vormen de toegangspoort tot het kerkhof. Het uitgestrekte kerkhof vormt op haar beurt de ingangspoort naar reflectie en educatie voor jonge mensen en volwassenen. ‘Hier rust zo’n diversiteit aan mensen, zoveel verhalen die ons helpen stil te staan bij thema’s die ons vandaag nog altijd – of opnieuw – bezig houden’, zegt Helena.

“Vanuit de verhalen van mensen die hier begraven liggen, werken we met onze groepen rond oorlog en vrede, rond armoede, uitsluiting, holebi’s, ouderen, solidariteit en medemenselijkheid.”

Verhalen van toen doen denken over nu

Helena Burdzy
Aan elk kruisje twee namen, twee mensen

Veel van de hier tot stilstand gekomen levens zijn goed gedocumenteerd, zegt Helena. ‘ We hebben veldpostbrieven en via nabestaanden kregen we vaak foto’s. Met die documenten komen de verhalen achter de mensen tot leven. Dan kunnen kinderen en jongeren parallellen trekken met hun eigen leven en met wat er in onze tijd gebeurt. ‘En ook gewoon werken op de begraafplaats doen we met de jongeren. Dat lijkt in eerste instantie gewoon onkruid wieden, maar ik kan je verzekeren dat dat die ervaring heel diep gaat. Dat is transformerend.’

 

Begrip groeit in de ontmoeting

Naast de confrontatie met de stille getuigenis van de doden, organiseert Huis over Grenzen ontmoetingen levende getuigen van de gruwel van oorlog en geweld. Jonge vluchtelingen bijvoorbeeld, of oude mensen die de oorlog nog meemaakten. ‘Onlangs nog kwam een Joodse man vertellen die vier gevangenkampen had overleefd. Hij  toonde geen haat, geen spijt, maar vooral aanvaarding en verwerking. Voor de leerlingen was dat een enorme les: dat communicatie, luisteren en begrip tonen voor elkaar veel en veel waardevoller is dan snel oordelen.’

Wens voor de toekomst

Het Duits Kerkhof en Huis over Grenzen zijn opener aan het worden, ervaart Helena. Meer mensen vinden de weg, komen hier de stilte en uitgestrektheid ervaren, de boodschap in zich opnemen. ‘Ik hoop dat de mensen weer naar huis gaan met een dieper besef van menszijn, dat ‘goed’ en ‘slecht’ niet als zwart en wit te onderscheiden zijn. Dat ze reflecteren over hoe we naar de ander kijken en hoe we met elkaar in vrede kunnen omgaan.’

Helena Burdzy

In gesprek met

Helena Burdzy is educatief medewerker bij ‘Huis over Grenzen’ in Lommel, bij de plaatselijke bevolking beter bekend als ‘het Duits kerkhof.’

De begraafplaats wordt beheerd door de Volksbund, De Duitse overheidsgravendienst. De Volksbund beheert alle Duitse militaire begraafplaatsen, zoals bijvoorbeeld ook in Langemark. De Duitse WO-II begraafplaats in Lommel is de grootste in West-Europa.

De vzw Huis over Grenzen is ontstaan vanuit de jongerenwerking van de Volksbund. Vanaf de jaren 50 kwamen in Lommel Duitse jongeren op kamp om de begraafplaats te verzorgen. De verblijfsaccomodatie voor groepen en de jongerenwerking is hieruit gegroeid.

Huis over Grenzen heeft bij het Duits kerkhof accommodatie voor vorming en verblijf voor groepen. Sinds dit jaar doet de vereniging een verblijfsaanbod via Vakantieparticipatie. Een bezoek aan het Kerkhof is gratis.

Dit verhaal werd gepubliceerd op 18 maart 2016 in de categorie Daguitstap.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

Copyright © 2024 Steunpunt vakantieparticipatie | Disclaimer | Privacy |