Meer dan tien jaar ijvert het Steunpunt Vakantieparticipatie al voor vakantiekansen voor mensen in armoede. Vlaams minister van Toerisme Ben Weyts wil nu ook oplossingen zien ontstaan voor andere dan financiële vakantiedrempels. Wat zijn die drempels tot vakantie dan? Hoe spelen ze een rol in het zoeken naar en beslissen over vakantie? Wat is er nodig om vakantie mogelijk te maken voor elke Vlaming? Steunpunt Vakantieparticipatie voerde daarover een onderzoek uit. Met onderzoekers Gudrun en Hanne praten we over conclusies en uitdagingen.
Hanne De Preter, voormalig onderzoeker bij het Marketing Office van Toerisme Vlaanderen en Gudrun Willems, projectmedewerker bij Vakantieparticipatie hadden veertig gesprekken met Vlamingen die moeilijk toegang vinden tot vakantie. We praten met hen over ontdekkingen, conclusies en uitdagingen voor de toekomst.
Wat wordt er eigenlijk bedoeld wanneer we het hebben over ‘drempels tot vakantie’?
Gudrun: ‘Een vakantiedrempel is iets dat ervoor zorgt dat je minder geneigd bent om met vakantie te gaan en waar je – eens je op vakantie bent – hinder van kunt ondervinden.’
Hanne: ‘Een drempel wordt vaak gezien als iets medisch bijvoorbeeld. Een zorgbehoefte, een fysieke of mentale beperking, medische belemmeringen zoals een voedselallergie.’
Gudrun: ‘Maar het gaat verder. Ook grote gezinnen kunnen drempels ervaren, net als mensen die geen auto hebben. Religieuze voorschriften kunnen soms botsen met de gang van zaken op vakantie. Een huisdier kan ertoe leiden dat je niet met vakantie kunt.’
Hanne: ‘Uit het onderzoek leren we alvast dat er meer drempels dan Vlamingen zijn (lacht). De clou zit meestal in een combinatie van verschillende factoren die gezamenlijk een drempel tot vakantie vormen. Een voorbeeld: je bent een groot gezin, er is een huisdier dat je niet kunt thuislaten en een gezinslid heeft een allergie. Het is die combinatie die tot specifieke behoeften leidt, tot vragen die mensen hebben bij de voorbereiding van hun vakantie.’
Hoe hebben jullie het onderzoek aangepakt?
Gudrun: ‘We hebben een veertigtal diepte-interviews gedaan. In die gesprekken zijn we vertrokken vanuit de ervaringen van de mensen. Het interessante is dat er heel vaak andere drempels aan het licht kwamen dan die wij als onderzoekers zelf in het achterhoofd hadden.’
Hanne: ‘Zo hebben we bijvoorbeeld twee jongens met autisme bevraagd. We wilden weten hoe autisme een drempel kan zijn tot vakantie. Wat bleek: de ervaring van die twee jongens was totaal verschillend. Eén van hen had ooit een slechte vakantie-ervaring opgedaan en was sindsdien niet meer met vakantie geweest. De andere jongen beleefde veel plezier aan zijn vakanties. Het verschil zat ‘m niet in de drempel die de aanleiding voor het gesprek was – autisme – maar in het netwerk van die jongens. De eerste jongen had geen motiverend netwerk, de andere jongen wel.’
Gudrun: ‘In veel gesprekken kwam dat belang van een sociaal netwerk terug als belangrijke factor in het al dan niet de stap naar vakantie zetten.’
Veertig gesprekken, dat zijn heel veel verhalen. Welke verhalen hebben jullie bijzonder geraakt?
Gudrun: ‘We hadden een ontmoeting met een papa met een fysieke handicap. Zijn kinderen willen graag avontuurlijke dingen doen als ze met vakantie gaan. Hij vertelde over de pijn die hij voelt als hij tijdens zijn vakantie andere papa’s actief met hun kroost ziet bezig zijn terwijl hij dat niet kan. Daardoor is vakantie voor hem moeilijker dan gewoon thuis zijn.
Een ander verhaal is dit: een vrouw in een rolstoel boekte een toegankelijke kamer. Toen ze aankwam bleek er toch een trapje te zijn in haar kamer. Ze had niet de moed om daar een opmerking over te maken. Gevolg is dat ze bijna de hele vakantietijd binnen op haar kamer doorbracht. Gelukkig had die vrouw wel voordien wel positieve vakantie-ervaringen opgedaan, waardoor ze haar zin in vakantie niet is kwijtgespeeld.’
Wat zijn de voornaamste conclusies uit je onderzoek?
Hanne: ‘Het voornaamste is misschien wel dat we niet echt kunnen spreken van ‘drempels’, maar beter van vakantiebehoeften. De oplossingen zullen niet ontstaan door te focussen op de drempels, want die zijn erg divers en komen in allerlei combinaties voor. Het werkt beter om te kijken naar de persoon en zijn vakantiewens. De vakantieganger moet op een toegankelijke manier allerlei informatie kunnen opzoeken. De boeking tussen vakantieganger en toeristische aanbieder zal meestal maatwerk worden. Bovendien is sensibilisering van alle partijen belangrijk.’
Gudrun: ‘Het valt op vakantie niet vanzelfsprekend te linken is met Vlaanderen. Een weekendje weg of een daguitstap in eigen land wordt vaak niet ervaren als vakantie. Vakantie betekent voor veel mensen het buitenland. Dat is heel anders dan de manier waarop mensen in armoede kijken naar vakantie: zij leggen die link met Vlaanderen wel. Het gevolg is dat we naar verschillende doelgroepen anders zullen moeten communiceren.’
Hanne: ‘Een andere belangrijke conclusie is die van de waarde van het netwerk aan sociale relaties. Mensen verwijzen naar hun familie, vrienden en begeleiders. Die zorgen ervoor dat er een stimulans tot vakantie is of maken – door hun aanwezigheid op vakantie – die vakantie ook gewoon echt mogelijk.’
Gudrun: ‘Ja. Ik moet spontaan denken aan ons gesprek met een man met een handicap. Wij vroegen hem de zin aan te vullen ik ga op vakantie en ik neem mee… De man antwoordde zonder nadenken ‘mijn vrouw.’
Welke acties kan Toerisme Vlaanderen in het algemeen, en het Steunpunt Vakantieparticipatie in het bijzonder, nemen om drempelverlagend te werken voor alle Vlamingen?
Gudrun: ‘We ontdekten dat zuivere drempels niet bestaan. Mensen kunnen niet in één welomschreven vakje geplaatst worden. We moeten hen kansen bieden om op basis van hun behoeften naar antwoorden te zoeken in het toeristische aanbod. Een digitaal platform waarin vragen en aanbod samenkomen, kan een belangrijke stap in de goede richting zijn.’
Hanne: ‘Als overheidsdienst kunnen we best focussen op informatie bieden en partijen met elkaar verbinden: de vragen van mensen koppelen aan de mogelijkheden die de toeristische sector biedt. Heel vaak bestaan er ook echt eenvoudige, doenbare oplossingen. Zoals bijvoorbeeld een persoon met smetvrees. Het enige dat die graag wil is dat er op zijn kamer geen handdoeken of lakens zijn, want die brengt hij liever zelf mee. Alleen een flesje ontsmettingsproduct volstaat. Voor een toeristische ondernemer is dat niet moeilijk om te doen. Hij moet het alleen weten, en dat kan als de vakantieganger zijn vraag durft stellen en er op maat afspraken gemaakt worden.’
Tenslotte: zoveel diepgaande gesprekken, dat doet vast ook iets met jullie als professionals in de toeristische sector. Wat houd je daar zelf nu vooral van vast? Wat geeft je energie?
Hanne: ‘Ik heb veel veerkracht ontdekt: mensen die soms tegenslag hebben maar er toch blijven op vertrouwen dat het volgende keer beter zal zijn. Ik heb ook gezien dat mensen die drempels ervaren vaak anderen helpen om hun en andermans drempels te relativeren. En ik heb nog maar eens ontdekt dat vakantie voor veel mensen superbelangrijk is.’
Gudrun: ‘Ik stond versteld van het belang van het sociale netwerk rond mensen. Oplossingen voor drempels zijn grotendeels daar te vinden. En ook: dat we geen enkele gewoonte, ongeschreven regel of verondersteld inzicht moeten aannemen als evident of algemeen geweten. Een grappige anekdote in dat verband: een man vertelde ons dat hij tijdens zijn verblijf blij verrast was met een goed gevulde minibar op zijn kamer. Hij zag dat als een sympathieke geste van het hotel en genoot van de drankjes waarvan hij dacht dat ze in de prijs begrepen waren. Toen hij het ons vertelde, kon hij er wel weer om lachen.’
Wil je het onderzoeksverslag tot in detail doornemen? Contacteer Vakantieparticipatie voor een exemplaar.
In gesprek met
Gudrun Willems is projectmedewerker bij Vakantieparticipatie. Hanne De Preter was tot voor kort onderzoeker bij Het Marketing Office van Toerisme Vlaanderen. Nu werkt ze als als coördinator van het Loopbaancentrum van Stad Antwerpen.
Samen voerden zij een participatief onderzoek uit naar drempels tot vakantie zoals Vlamingen die ervaren. De resultaten en aanbevelingen van dit onderzoek verschijnen in het rapport ‘Vakantie mogelijk maken voor iedere Vlaming’.
Meer info? Contacteer Gudrun Willems.
Dit verhaal werd gepubliceerd op 2 februari 2016 in de categorie Toegankelijkheid.
Neergepend door
Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.
