Overslaan en naar de inhoud gaan

Ouderen

Daarbinnen ligt een paradijs, en de sleutel hebben we net in handen gekregen.

In gesprek met Elisa Janssens | 4 mei 2020

Ik spreek met Elisa af op een plek die we achteraf als ideaal beeld bij haar verhaal zien. Een ooit verwaarloosd vierkantje bos te midden van Alkense velden, dat haar vriend onlangs kocht en met veel tijd en liefde omtoverde tot een aards paradijs. Nu 100% in lentemodus met witte bloesems en zoemende bijtjes. Wanneer ik de plek nadien googel, blijkt het nabijgelegen gehucht effectief Paradijs te heten! Elisa is 39, alleenstaande mama van vier en ook in tijden van corona blijft ze zorg dragen voor ouderen in Alken, als poetsdame bij het OCMW. In een onthaast gesprek op de mooiste vierkante meters in de zwaarst getroffen regio van het land, vertelt ze me over het ‘nieuwe moeten’ dat ze nu ervaart, en de alternatieve wegen die zij ontdekte. Wegen die naar binnen leiden, en naar elkaar.

Elisa heeft een speciale antenne voor de meest kwetsbaren, die met de kleinste mond en het grootste hart, die zo vaak overschreeuwd worden. Ik denk dat ze daardoor nu meer triest is dan bezorgd.

Zoals toen ze zag hoe een oudere vrouw in de supermarkt door een man werd afgesnauwd omdat ze met haar hoofd íets te dicht bij het rek kwam. Ze zag iets breken in die hulpeloze vrouw, en dat brak vervolgens Elisa’s hart, haar traanklieren en de rest van haar dag. Ze wilde de vrouw aan de uitgang opwachten en moed geven, maar deed het niet, want ‘Wat kan je zeggen?  Het is waar dat op veel fronten nu het mooiste in de mens naar boven komt’, zegt ze, ‘maar ook moet er veel frustratie een uitweg vinden. Vele mensen worden gekwetst, daar mogen we niet blind voor zijn.’

Hoe gaat het met onze ouderen?

De meeste senioren zijn volgens Elisa niet echt bezorgd, of toch niet over zichzelf. Zij hebben de oorlog nog meegemaakt en zijn het al een tijd gewoon om in een cocon te leven, wetend dat het de laatste halte is. De ouderen waar ze komt, vragen haar vooral uit over nieuwtjes die hen bereiken uit de buitenwereld: die kassiersters in de Carrefour (ocharme, hoe moeten zij hun werk doen?), dat kind dat stierf (was dat wel corona? was ze niet ziek op voorhand?), ze zijn bezorgd over de mensen in de zorg,…

Elisa stelt hen gerust, soms terwijl ze al die alarmerende berichten uit de krant voorleest. Ze is vaak de enige die nog over de vloer komt, want familiebezoek kan niet meer. Even aan tafel zitten na het poetsen, voor een klapke bij de koffie, is deze dagen verboden. En toch: laat dat klapke net nú veel belangrijker zijn dan de poets. En dus biedt ze staande en van op twee meter afstand, de rust waar haar ‘klantjes’ zo veel behoefte aan hebben.

“Wij zijn poetsdames, maar ons publiek is hetzelfde als bij zorgverleners, en we zijn vaak de enigen die nog bij deze kwetsbare mensen thuis komen.”

Elisa Janssens

Het is wennen op het werk. Van de 25 poetsdames is Elisa één van de jongsten. Oudere collega’s voelen angst om het virus zelf op te lopen.  Elisa is vooral bezorgd om via haar kinderen een risico te zijn voor haar klanten. Er kwamen veel afzeggingen waar de familie het allicht niet verantwoord vond dat er nog iemand kwam poetsen.

Elisa: ‘Wij leren meestal al doende hoe we best omgaan met speciale situaties, zoals mensen met dementie, vergeetachtigheid of doofheid, maar nu voel ik me wat losgelaten op een zeer kwetsbare groep. Met handschoenen, een mondmasker en alcogel, dat wel, maar ik hoop dat er voor ons ook wat extra begeleiding kan komen, net als voor de zorgverleners in de woonzorgcentra. Wij zijn poetsdames, maar ons publiek is hetzelfde en we zijn vaak de enigen die nog bij deze kwetsbare mensen komen. Het kan nu over leven of dood gaan.’  Ze weet dat er al een aantal klanten gestorven zijn, anderen besmet, en stelt zich veel vragen: hoe zou het gaan met de klanten waar ze niet meer mag komen? Wie van de collega’s heeft al iemand moeten afgeven? Hoe lukt het hen om daarmee om te gaan? Hoe zou het gaan met de twee oudste collega’s?

Het nieuwe moeten

Op het thuisfront ervaarde Elisa de stroom aan initiatieven die op gang kwamen, hoe mooi ook, al snel als een nieuw soort druk.  ‘Plots werd verwacht dat je een beer aan je raam zette, mondmaskers begon te stikken, een wit laken ophing, met de kinderen een filmpje opnam voor oma en om 8 uur ’s avonds aan je raam ging staan zingen en klappen terwijl je ook vier kinderen op één PC huistaken moest helpen maken en hen de rest van de tijd entertainen met allerlei nieuwe uitdagingen. Oh en alles natuurlijk liefst op beeld vastgelegd, gepost en gedeeld (voor de likes!).’

“Ik volg mijn eigen kompas, en dat wijst in deze periode in de richting van mezelf en mijn kinderen.”

Toen Elisa merkte dat ze het van dat ‘nieuwe moeten’ letterlijk benauwd kreeg, besloot ze: ‘ik ga niet mee met die stroom. Ik volg mijn eigen kompas, en dat wijst in deze periode in de richting van mezelf en mijn kinderen. Ik zie al dat leven in huis nog meer dan anders als een enorm geschenk nu velen – en dan denk ik vooral aan onze ouderen- tegen een diepe eenzaamheid aankijken wanneer ze na het solidaire handenklappen, hun venster weer sluiten en de deur voor niemand open mag.’

Een tijd van herwaardering

Naast alle acties en initiatieven hoopt Elisa daarom dat mensen ook de unieke kans grijpen om zichzelf en hun ‘eigen nest’ te herontdekken en herwaarderen. En dat hoeft niemand egoïstisch te vinden. Gelukkig ziet ze haar hoop al af en toe bevestigd. Zoals in het oudere koppel dat op hun oprit naar een doeldelzakspeler stond te luisteren tijdens het avondlijke applausmoment. Terwijl haar man even binnen is, vertrouwt de haar onbekende vrouw Elisa glunderend toe: ‘awel, wij deden eigenlijk al lang niets meer samen, maar nu staan we hier elke dag naast elkaar van die muziek te genieten.’

Zelf voelt Elisa haar honger nog met de dag toenemen naar haar eigen kleine wereld die nog zoveel rijker blijkt te zijn dan ze al had vermoed.  En ze doet aan stille solidariteit, door bij haar moeder een halve dag alle ramen te gaan wassen, bijvoorbeeld. En dat niet op Facebook te posten.

“Ik zie al dat leven in huis nog meer dan anders als een enorm geschenk nu velen tegen een diepe eenzaamheid aankijken.

Thuisgekomen zie ik ons eigen wit laken aan de haag en onze teddybeer in het raam en ik denk: ja, misschien komen we hier met zijn allen sterker en solidairder uit, maar enkel als we tegelijk ook de reis naar binnen aandurven. Ons durven afvragen wie we (willen) zijn, wie onze kinderen zijn. Want daarbinnen ligt een paradijs, en de sleutel hebben we net in handen gekregen. Ik hoop samen met Elisa dat we er in de rush om al onze innovatieve engagementen waar te maken, niet aan voorbijlopen.

De dag na ons gesprek las ik toevallig een facebookpost van een vriendin die haar reis naar Nepal - op zoek naar innerlijke rust-  in het water zag vallen. Ze schrijft dat ze daar vrede mee heeft, omdat ze dankzij de onvermijdelijke isolatie nu op een andere manier tóch haar innerlijke reis beleeft.

Wanneer ik dat aan Elisa vertel, lacht ze en zegt: ‘Yes, dat is exact wat ik bedoelde!’

 

Foto's: Kristien Fransen
Elisa Janssens

In gesprek met

Elisa Janssens is 39 en werkt met passie voor het OCMW van de gemeente Alken als poetsdame bij senioren. Met nog meer passie is ze moeder van Luca (16), Senne (14), Lena (11) en Staf (8).

Dit verhaal werd gepubliceerd op 4 mei 2020 in de categorie Ouderen.

Kristien Fransen

Neergepend door

Onvermijdelijk aangetrokken tot wat nog niet verteld of niet gehoord werd, wil Kristien Fransen skinny stories helpen groeien tot fat stories, en small talk verleiden tot big talk. En dat daardoor iemand eens een andere kant uitkijkt. Kristien is Storyweaver bij Iedereen Verdient Vakantie.

Nabij de wijze oude eik

In gesprek met Marleen Dobbels, De Wimilingen | 21 april 2020

Taal benoemt niet alleen onze wereld, ze geeft ook richting aan ons handelen en betekenis aan onze ervaringen. Zo gezien, is de keuze van onze woorden niet vrijblijvend. Samen met het nieuwe Coronavirus deden enkele Engelstalige termen hun intrede in ons dagelijks taalgebruik. Zoals Social Distancing, de term die vandaag gebruikt wordt om aan te duiden dat we minimaal 1,5 meter afstand van andere mensen moeten bewaren op het virus te slim af te zijn. ‘Maar we hebben geen sociale afstand nodig, wel fysieke afstand’, vertelde professor Sociale Psychologie Karen Phalet onlangs in een artikel op de nieuwssite van VRT (*). Een gelijkaardige bekommernis vertolkt Marleen Dobbels. Marleen is centrumleider van lokaal dienstencentrum De Wimilingen (Wommelgem) en sinds korte tijd ook woonassistent van bewoners van de assistentiewoningen. ‘Er kan nog zoveel wél,’ zegt ze. ‘Onze ouderen hebben niet alleen bescherming nodig. Ze halen veel kracht en optimisme uit een praatje. Op afstand welteverstaan.’

‘Mensen zijn sociale dieren. Geen sociaal contact is even ongezond als roken’, zegt Karen Phalet nog. In tijden van een noodzakelijke fysieke afstand tussen mensen, is het dus kwestie om onze sociale relaties op een nieuwe manier vorm te geven. Dat vraagt extra inspanningen en een heleboel creativiteit.  ‘Een babbeltje doen, mag nog wél’, benadrukt Marleen. ‘En dat doen de bewoners van de assistentiewoningen ook. In de tuin, op een zonnige middag. Sommigen op de scooter in Benidorm Bastard stijl. Anderen zittend op hun rollatorbankje. Met enkele meters afstand tussen hen in.’ Fysiek afstand houden is nodig, elkaar als mensen sociaal nabij zijn is dat ook.

Harde boodschap

Zelfs na vier weken lockdown – nog zo’n woord dat in onze taal sloop – is het nog elke dag wennen aan de nieuwe situatie, zegt Marleen. Het lokale dienstencentrum dat zij coördineert, sloot van de ene op de andere dag. Waar het tot 11 maart bruiste van leven en ontmoeten, blijft de deur nu op slot. Geen sociaal restaurant meer. Geen Rap op Stap kantoor. Spaanse les, danssessies, kaartnamiddagen vielen weg. Niemand leest er nog zijn dagelijks krantje. ‘De eerste dag van de sluiting stond ik aan de deur, om iedereen te vertellen dat het dienstencentrum niet meer open kon. Dat was een harde boodschap om te brengen. Want hier staat ontmoeting en verbinding centraal. Dat werd opeens verbroken, en dat was pijnlijk en haast onbegrijpelijk voor ons allemaal.’

“‘Een babbeltje doen, mag nog wél!”

Marleen Dobbels

Sinds de sluiting van het dienstencentrum wijdt ze haar aandacht en zorg toe aan de bewoners van de assistentiewoningen: een gemeenschap van 28 oudere bewoners die nog grotendeels hun eigen leven beredderen. Van (collectief) verbinden en animeren veranderde Marleens rol naar (individueel) informeren en ondersteunen. Met wijsheid en liefde, zegt ze. ‘De wijsheid om de dingen uit te leggen die mensen zeker moeten begrijpen en de liefde om dat te doen vanuit begrip voor hun behoeften.’

Marleen: ‘Het is dansen op een slappe koord. Je wil de mensen beschermen zodat het virus hen niet kan treffen. En je wil hen tegelijk blijven benaderen als levenswijze individuen die verbonden zijn in een netwerk aan betekenisvolle relaties met familieleden en vrienden.’

Mondmasker en verbodsbepalingen

Voor de meeste bewoners veranderde hun ervaring van het dagelijkse leven bijzonder drastisch. Plots is er van samen eten geen sprake meer en krijgen ze hun maaltijd aan hun voordeur uitgedeeld door iemand met een mondmasker. Een ontspannen rummikubke in gezelschap kan niet meer. Kinderen en kleinkinderen moeten fysiek afstand houden. Het toegangspoortje tot het korte wandelpad naar het dorp is op slot. Op ingangsdeur naar de assistentiewoningen hangt een bord dat de toegang van bezoekers verbiedt. ‘Allemaal maatregelen die nodig waren, maar die ook pijnlijk zijn’, zegt Marleen.

Creatief zoeken wat wel nog kan

‘De kern van menszijn in deze tijd is je verbonden voelen met je eigen kracht en met anderen staan’, zegt Marleen. Ook ouderen willen hun eigen leven zoveel mogelijk zelf sturen, als een vrij en waardig mens. ‘Ook al zitten we met zoveel extra regels en verplichtingen. We zoeken samen wat wél nog kan.’  Zoals kleinkinderen zien, die aan de andere kant van het raam naar oma zwaaien. Of turnen voor je TV. Iemand begon te puzzelen, en ontdekte zo een nieuwe leuke bezigheid. Marleen lacht. Jazeker, mensen worden creatief. ‘Zoals iemand die dagelijks met de fiets op pad ging. Nu doet hij zijn toertjes in onze grote tuin. Twintig rondjes van 500 meter maakt ook tien kilometer, toch?’

“‘De wijsheid om de dingen uit te leggen die mensen zeker moeten begrijpen en de liefde om dat te doen vanuit begrip voor hun behoeften."

Wie in een assistentiewoning verblijft, kan het leven – mits een beetje zorg – nog zelf beredderen. Die zelfstandigheid is hen veel waard.’ Nu de tijd zo onzeker is, is die zelfstandigheid fragieler, zegt Marleen. Waar de ene te roekeloos zelf naar de winkel wil, durft een ander niet meer de buitenlucht komen. ‘In het laatste geval nodig ik de bewoner uit om samen een wandelingetje te maken in de tuin. Met de durfal daarentegen, probeer ik samen veilige keuzes te maken.’

De wijsheid van de oude eik blijven zien

Wanneer Marleen denkt aan ‘haar mensen’, vertelt ze over bomen. ‘Ieder mens is als een hele mooie boom. De mensen waarvoor ik werk zijn statige oude eiken. Meestal vinden hun wortels zelf de weg naar water en voedsel. Sommigen moeten nu een beetje verder reiken en hulp vragen. Dat is moeilijk, en we mogen dat niet onderschatten. Maar ze hebben een enorme levenswijsheid en ervaring opgebouwd. De meesten van hen zijn aanstekelijk levenslustig en hebben een ongelooflijke dosis optimisme.’

Omdat we mekaar graag zien, is het nodig om fysiek afstand te houden. Zolang we sociaal maar heel nabij zijn. En later, als alles beter gaat, weer samen te kunnen eten, spelen, knuffelen en vieren.

 

(*) Lees het volledige artikel met professor Sociale Psychologie Karen Phalet.
Headerfoto: Matthias Böckel via Pixabay
Marleen Dobbels

In gesprek met

Marleen Dobbels is centrumleider van Lokaal dienstencentrum De Wimilingen van woonzorgcentrum Sint-Jozef, Emmaüs in Wommelgem. In het dienstencentrum is tevens het Rap Op Stapkantoor van Wommelgem gehuisvest, dat ze samen met een aantal enthousiaste vrijwilligers uitbaat. Marleen stapte in het netwerk van verhalenwevers van het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een goed gesprek en op zoek gaan naar wat mensen verbindt.

Dit verhaal werd gepubliceerd op 21 april 2020 in de categorie Ouderen.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

Vakantie als verjongingskuur

In gesprek met Anna Kurzweil en Jeanne Aerts | 12 maart 2019

Als Anna en Jeanne thuiskomen van hun vakantie hebben ze steevast de indruk dat ze een heel stuk jonger zijn geworden. Anna is 82, Jeanne 72. Jarenlang kwamen ze naar De Ceder op vakantie als mantelzorgers. Allebei hadden ze een man die bijzondere zorgen nodig had. Toen waren die vakanties voor hen welgekomen verpozingen: momenten waar ze de zorg voor hun man even konden overlaten aan anderen. Intussen zijn Anna en Jeanne beide weduwe. Twee keer per jaar trekken ze op vakantie naar De Ceder. Naar die zesmaandelijkse ontsnappingen uit de routine kijken ze - net als vroeger - reikhalzend uit.

‘Het is hier heel anders dan thuis,’ zegt Anna, afkomstig uit Limburg, ‘ik kom hier voor de goede zorgen en voor het gezelschap.’ Ze werpt een warme blik op Jeanne die met haar breiwerk op schoot bij het raam zit. Buiten loopt een rij goedgemutste eenden snaterend voorbij. ‘Nadat haar man was gestorven heb ik Jeanne aanvankelijk moeten overtuigen om terug te komen,’ zegt Anna. Jeanne kijkt op van haar breiwerk: ‘Maar nu vraag ik: wanneer komen we de volgende keer?’

Gedachten uitwisselen

Anna en Jeanne ontmoeten elkaar twee keer per jaar tijdens hun vakantie in Deinze. Ze zorgen ervoor dat ze voor dezelfde periode boeken. Over de jaren zijn ze goede vriendinnen geworden. Buiten de vakanties lukt het niet voor hen om af te spreken. Ze wonen een eind weg van elkaar en verre verplaatsingen maken is moeilijk geworden.

"Op vakantie is er ruimte en tijd om over je gedachten en je verdriet te praten."

‘Op zich doen we hier geen opzienbarende dingen, hoor,’ zegt Anna. ‘Ik vind het leuk om kleurplaten in te kleuren, Jeanne houdt ervan om te breien. Maar ondertussen praten we. Het is enorm deugddoend om over je gedachten te kunnen spreken met iemand. En ook om je verdriet te kunnen delen. Op vakantie is daar ruimte en tijd voor.’

Een lichtje op de kamer

Jeanne kijkt naar haar handen in haar schoot. ‘In het begin had ik het toch wel moeilijk om hier zonder mijn man te komen,’ zegt ze. Anna knikt. ‘Ik weet wat het is om hier voor het eerst terug te zijn en dan ‘s avonds de kamer in het donker aan te treffen na een activiteit. Vroeger was mijn man daar als ik terugkwam en brandde er altijd licht. Ik adviseerde Jeanne daarom om een lichtje aan te steken voor ze naar beneden komt, zodat het niet donker is als ze ‘s avonds terugkeert naar haar kamer.’

Het plezier van simpele dingen

Over de activiteiten in De Ceder zijn Anna en Jeanne beiden enthousiast. Op woensdagvoormiddag bijvoorbeeld worden de gasten met een busje naar de markt gebracht. ‘Meer moet dat niet zijn, wat uitstappen betreft. ‘Het is erg fijn om naar de markt te gaan. Thuis zijn zulke simpele dingen onmogelijk geworden. Het is immers te moeilijk om mij te verplaatsen,’ zegt Anna.

Plannen blijven maken

Als ik vraag waar ze nog naar uitkijken voor de komende jaren, antwoorden Anna en Jeanne in koor: ‘Wanneer komen we terug?’ Ze grinniken. ‘Als onze vakantie ten einde loopt, maken we alweer plannen voor een nieuwe.’

"Thuis zijn simpele dingen zoals naar de markt gaan onmogelijk geworden. Hier worden we met een busje gebracht."

Dankzij de tussenkomst van het ziekenfonds die Anna en Jeanne krijgen, kunnen ze twee keer per jaar op verlof komen. ‘Telkens als ik naar huis terugkeer voel ik mij opgemonterd en een stuk jonger,’ zegt Anna met een grote glimlach. ‘Nietwaar Jeanne? Dankzij deze vakanties kunnen we nog een eindje door, toch?’ Lachend vanachter haar breiwerk beaamt Jeanne dat volmondig.

 

Anna Kurzweil en Jeanne Aerts

In gesprek met

Anna Kurzweil is 82 en komt sinds 28 jaar naar De Ceder op vakantie. Aanvankelijk deed ze dat als mantelzorger samen met haar man. Intussen heeft ze zelf zorg nodig. Ook Jeanne Aerts leerde het zorghotel kennen als mantelzorger. Intussen zijn de dames goede vriendinnen geworden en treffen ze elkaar twee keer per jaar tijdens hun vakanties in De Ceder. De Ceder is een zorghotel in Deinze met wellness- en andere recreatiefaciliteiten.

Dit verhaal werd gepubliceerd op 12 maart 2019 in de categorie Ouderen.

Eva De Groote

Neergepend door

Eva De Groote dwaalt nieuwsgierig rond om mensen te ontmoeten en kleine verwonderingen in woorden te vatten. Met een voorgeschiedenis als organisator in de kunsten is ze vandaag onafhankelijk aan de slag als romanschrijver en verhalenvinder. 

Mexicaans onderzoek bij senioren: ‘Vakantie verandert je leven’

In gesprek met Prof. Adriana Estrada | 23 augustus 2016

Adriana Estrada, professor aan de Universidad de Monterrey in Mexico, deed onderzoek naar de effecten van vakantie op senioren. Haar besluit? Vakantie verandert je leven. Vakantie maakt ons bestaan ruimer en we worden er sterker van. Een deugddoende vakantie hoeft ook helemaal niet duur te zijn. ‘Ook voor mensen die elke dag zorgvuldig moeten kiezen waar ze hun schaarse inkomen aan besteden, is vakantie mogelijk én nodig’, zegt ze.

‘Mijn onderzoek speelt zich af in de sector van sociaal toerisme,’ zegt Professor Estrada. ‘Ik wilde de effecten bestuderen van toerisme op Mexicaanse senioren: oudere mensen die inwonen bij hun familie of wonen in een rust- en verzorgingstehuis. We wilden begrijpen wat de ervaring van reizen bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven.’

Herontdekken van kracht bij jezelf

Wat blijkt uit dit onderzoek: de effecten van vakantie gaan een pak verder dan louter de ervaring van geluk tijdens die heerlijke tijd. Ouderen ontdekken tijdens hun vakantie vaardigheden die ze dachten niet (meer) te hebben. Dat ze wél nog een lange tijd kunnen wandelen bijvoorbeeld, op een paard kunnen rijden, gezellige gesprekjes met anderen kunnen voeren. Die ervaringen nemen ze mee naar huis, waardoor ze zich na de vakantie sterker voelen. Zo wordt vakantie ervaren als een mijlpaal in het leven.

Via vakantieverhalen weer genieten van aandacht van anderen

Bovendien werken die belevenissen nog lange tijd na de vakantieperiode door. Ervaringen vormen zich tot herinneringen aan nieuwe omgevingen, belevenissen en gebeurtenissen. Vakantie wordt daardoor een rijke bron van verhalen die mensen kunnen vertellen wanneer ze weer thuis zijn. Terwijl ze vertellen, ervaren ze dat anderen graag naar hun verhalen luisteren. En net die aandacht van anderen maakt dat mensen zich weer van tel voelen.

"Vakantie is een rijke bron van verhalen. Uit die schat kunnen mensen later puren om te vertellen en zich daardoor weer van tel te voelen."

Vakantie hoeft helemaal niet duur en onbereikbaar te zijn

Wat werkt voor senioren in Mexico, geldt net zo goed voor mensen in armoede in Vlaanderen. Talloze getuigenissen bevestigen het keer op keer. Helaas leeft in de samenleving en ook bij mensen in armoede nog de veronderstelling dat vakantie enkel weggelegd is voor mensen die er veel geld aan kunnen besteden. Maar die dominante opinie klopt niet, benadrukt professor Estrada. Er zijn wereldwijd talloze sociaal-toeristische initiatieven waardoor mensen met een beperkt inkomen ook vakantie kunnen beleven. Ook in Vlaanderen, zoals ruim 600 toeristische partners en 1500 sociale organisaties in het netwerk Vakantieparticipatie bewijzen.

Vakantie is een fundamenteel recht

We moeten blijven streven naar een wereld waarin iedereen toegang heeft tot vrijetijd en vakantie, vindt Adriana. Vakantie draagt bij tot een gezonder leven, minder stress en meer kracht om met de moeilijke dingen in het leven om te gaan. ‘Vakantie is een fundamenteel mensenrecht. Dat staat heel duidelijk beschreven in artikel 24 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Iedereen heeft het recht om even weg te kunnen uit de dagelijkse sleur en nieuwe energie te vinden.’

"Vakantie is een mensenrecht. Iedereen moet kansen krijgen om even uit de dagelijkse sleur te stappen en nieuwe energie te vinden."

Een Mexicaanse wens voor Vlaamse mensen

Adriana: ‘Ik wens mensen in armoede in Vlaanderen toe dat ze ontdekken dat ze wél in staat zijn om met vakantie te gaan. Dat ze de organisaties leren kennen die vakantie voor hen wel bereikbaar maken.’

Leg je dus niet zomaar neer bij het idee dat vakantie niet voor jou is weggelegd, benadrukt de Mexicaanse wetenschapper. Draai die beperkende gedachte om. ‘Ga er heel bewust naar streven om er af en toe tussenuit te kunnen. Zoek wie je daarbij kan helpen. Doe soms de deur van je huis achter je dicht. Trek erop uit en geniet van een heerlijke tijd. Het brengt je zoveel goeds. Vakantie verandert je leven.’

Professor Adriana Estrada

In gesprek met

Professor Adriana Estrada woont in Monterrey in Mexico, dicht bij de grens met Texas. Ze is verbonden aan de Universidad de Monterrey en is gespecialiseerd in toerisme.   We liepen haar tegen het lijf op de World Leisure Conference, waar wetenschappers uit de hele wereld ervaringen en onderzoeksresultaten uitwisselen omtrent de domeinen Vrijetijd, Recreatie en Toerisme.

Dit verhaal werd gepubliceerd op 23 augustus 2016 in de categorie Ouderen.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

‘Bidden, bruinen of gewoon een ‘goei tas koffie’: ’t is al vakantie’

In gesprek met Nelly, Christiane, Cecile, Lucienne en Jeanne | 29 april 2016

Welkom in Woonzorgcentrum De Weister. Het is maandagnamiddag, zo rond koffietijd. Patrick Laevens schuift aan tafel in één van de drie leefgroepen. Patrick is dementiereferent. Al jaar en dag trekt hij samen met collega’s en bewoners van het woonzorgcentrum op vakantie. Want het is niet omdat je oud en dementerend bent, dat vakantie ineens niet meer heerlijk zou zijn. Alleen al babbelen over vakantie is vakantie beleven. Ogen gaan schitteren. Mondhoeken gaan omhoog. Herinneringen vinden hun weg naar boven. Het is licht, vrolijk en zacht. Praten over vakantie brengt vakantie naar hier. Naar nu. Naar deze tafel, in deze woonkamer in het woonzorgcentrum.

Binnenkort trekt ze nog een keer naar Lourdes. ‘Om te bidden’, zegt Nelly (64). En om kaarsen mee te brengen, want vorige reis had ze die allemaal al uitgedeeld voor ze weer thuis was. Ze moet er zelf om lachen. ‘Voor een paar honderd euro kaarsen, en ze waren allemaal op. Geen enkele had ik zelf nog.’

Voor Christiane (77) is de zee al ver genoeg. ‘In een caravan, op een camping.’ Meer moet dat niet zijn. Christiane glimlacht. Naast haar zit Cecile (79), ze glimlacht aan één stuk door. Af en toe vonkt een stukje herkenning in haar ogen, en dan en keert dan weer in zichzelf. ‘ ‘k Heb honger’, fluistert ze. Patrick lacht, legt zijn hand om haar schouder. ‘Gij hebt altijd honger, hé. ’t Is direct etenstijd.’

En waar zou Lucienne (84) nog eens een keer willen zijn, vraagt Patrick. Lucienne kijkt op, denkt na. Haar ogen indringend, gefocust, nadenkend. Handen op haar schoot. ‘Och, ’t is allemaal goed’, antwoordt ze. ‘Maar allez, Lucienne, wat steekt er voor u bovenuit?’, vraagt Patrick. Lucienne prakkiseert. ‘Naar Antwerpen dan. En dan ne keer blijven slapen ook.’

Nelly (64) – die een reis naar Lourdes in ’t vooruitzicht heeft – zou nog wel eens naar Spanje willen, zegt ze. Want Lourdes is niet echt vakantie. Spanje wel. ‘Om te bruinen. En om nog een keer tussen andere mensen te zijn.’

"Het schone van reizen is dat het allemaal nieuw is. Dat ge gelukkig zijt." - Jeanne

Bij Jeanne (93) borrelen de herinneringen op. Gedistingeerde dame. Praat zacht, wikt en weegt en zoekt de juiste woorden. Italië was prachtig. ‘Een mooi, mooi land. Zoals het zuiden van Frankrijk. ‘Ideaal. Prachtig’, mijmert ze. ‘En Spanje. Daar is ’t goedkoper.’ ‘Maar gij zijt ook in Amerika geweest hè Jeanne’. Patrick stoot haar zacht tegen de elleboog. ‘Amerika?...’ Jeanne tast haar geheugen af. ‘De States. Ja, in New York, ja.’ Ze geraakt op dreef. De ene herinnering roept de andere op. ‘Het schone van reizen is dat het allemaal nieuw is. Dat ge gelukkig zijt. Egypte. Marokko: schone hotels, veel cultuur… Ik zou nog wel eens naar Frankrijk willen. Naar Zuid-Frankrijk. Schoon land. Veel cultuur.’

De Weister in Kortrijk
Cecile en Lucienne op bezoek in Texture, Kortrijk.
Texture organiseert rondleidingen voor mensen met dementie.

 

‘Lucienne, zouden we nog eens naar Rijsel gaan’, vraagt Patrick. ‘Allez, hoe heet dat restaurant weer, waar ge zo goed kunt eten.’ ‘Ja, goed eten, da’s belangrijk’, zegt Lucienne. ‘En schone winkels,’ vindt Jeanne. Zelfs Rijsel, net over de grens, is even in een andere wereld zijn. Ze pakken hun boeltje wel eens bijeen om daar naartoe te gaan, met een paar bewoners en begeleiders. Rijsel kennen ze van een vroeger leven. Daar kennen ze de weg. ‘En de koffie smaakt er altijd anders’, vindt Lucienne.

"Het is voorbij, maar het is er nog. Wat ooit vreugde gaf, geeft dat vandaag nog. Zonder kleurverlies."

Herinneringen aan Duitsland, Zwitserland, Brussel, Knokke passeren de revue. Bidden, bruinen, een koffie drinken. Winkels zien, lekker eten, cultuur ontdekken. Het is voorbij, maar het is er nog. Wat ooit vreugde gaf, geeft dat vandaag nog. Zonder kleurverlies. Praten over vakantie, is vakantie beleven. Plannen maken is vakantie beleven. Mogen fantaseren is vrij zijn.

En op reis gaan, dat kan ook gewoon naar Kortrijk zijn. Om eens te zien hoe de boord van de Leie er vandaag uitziet. Of voor een koffie. ‘Hoe heet uw stamcafé daar weer, Christiane?’, vraagt Patrick. Het komt er snel uit: ‘De Victoria.’ Of die er vandaag nog altijd is, wil Patrick weten. Zeker weten, zeker weten….

Op reis met De Weister

In gesprek met

Nelly (64), Christiane (77), Cecile (79), Lucienne (84) en Jeanne (93) wonen in De Weister, een kleinschalig woonzorgcentrum in Aalbeke. Dementiereferent Patrick Laevens prikkelde hen om over vakantie te spreken. Vakantie vroeger, en vakantie nu. Spreken over vakantie brengt die heerlijke herinneringen tot leven, spreken over vakantie is ook al een beetje vakantie beleven.

Meer lezen over vakantiepraktijken van woonzorgcentrum De Weister kan hier:
Vergeet dementie. Onthoud de mens, onthoud de verhalen.
Stapstenen op weg naar dementievriendelijk Kortrijk.

Dit verhaal werd gepubliceerd op 29 april 2016 in de categorie Ouderen.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

Vergeet dementie. Onthoud de mens. Onthoud de verhalen.

In gesprek met Patrick Laevens | 19 april 2016

Gepersonaliseerde zorg, het is hét uitgangspunt van dementiereferent Patrick Laevens. Niet de regels, niet de werkorganisatie, niet de structuur staan voorop. Bij woonzorgcentrum De Weister in Aalbeke draait het om de mens. En die mens is een genietende mens, zolang het kan, zolang het mag. ‘Als je nadenkt over wat je als zorgverstrekker kan betekenen voor mensen, dan denk je ook over wat jou zelf voldoening geeft. Daar hoort reizen vanzelfsprekend bij. Dat is voor mij belangrijk, en voor veel mensen die hier wonen. Dus maken we dat mogelijk.’ En vakantie, dat is verhalen maken. Geniet van wat volgt...

Ze doen het al dertig jaar. Patrick herinnert zich nog die pionierstijd. ‘Ik weet het nog goed. De pastoor in Knokke stelde zijn pastorie ter beschikking. Zo’n groot, majestueus gebouw, met veel kamers en verdiepingen en geen lift. Ik zie me nog altijd Francine omhoog dragen, op die brede eiken trappen, naar haar slaapkamer. Francine had nog nooit de zee gezien. Het was zalig voor de mensen, en zalig voor ons, begeleiders. We zijn het blijven doen, samen op vakantie gaan.’

Zalige momenten, stukjes van vroeger komen terug

Patrick: ‘Regelmatig trekken we gewoon naar de zee. We huren een appartement op de dijk. Liefst met meubeltjes uit de jaren tachtig, met druk gebloemde fluwelen kussens enzo. Als de sfeer maar zo huiselijk mogelijk is.’

Op één van die vakanties was een dame van 94 jaar mee. Thuis, in het woonzorgcentrum, zat ze hele dagen in een rolstoel voor zich uit te murmelen. Aan zee keek ze uit over de horizon. Er stond een strakke wind. Het goot water. Toen ze een uur of twee naar de gietende regen had gekeken zei ze: ‘zet mij ne keer in de wind.’ ‘We hebben dat gedaan’, zegt Patrick. ‘We zetten haar met rolstoel en al buiten. Ze voelde de wind, de regen. Ze vond het zalig, ze werd er intens gelukkig van. Later hoorden we van de familie dat ze dat vroeger vaker deed: de buiten opzoeken als het dwaas en regenachtig weer was.’

"Zet me ne keer in de wind, zei ze. We zetten haar - 94 - met rolstoel en al in de wind en de regen."

Het plezier van het sukkelen

Een andere keer ging Patrick met drie bewoonsters naar Parijs. Eén bewoonster was vroeger juweliersvrouw. Zij kende Parijs omdat ze er elke maand stukken voor de winkel ging aankopen. Dan was er een vrouw mee die door Patrick getypeerd werd als een ‘lichte madam in haar jonge jaren’. Een derde was een rasechte avonturier geweest.

Ze trokken naar de Moulin Rouge. Voor de foto gingen – speels en gibberend - de rokken omhoog. De beklimming van Montmartre deden ze te voet. ‘De weg als doel, het plezier van het sukkelen’, vertelt Patrick. ‘Eigenlijk deden wij niets anders dan wat een bende kameraden zou doen.’ Boven liet de Parijse horeca zich van haar schoonste kant zien. Een garçon maakte het terras vrij en zorgde dat het toilet toegankelijk genoeg werd voor de dames.

Denise charmeerde de garçons, schonk voorbijgaande mannen een waarderende blik en dook in de Wodka-Orange. Terug thuis was ze alles vergeten. ‘Parijs? Ik ben niet in Parijs geweest’, antwoordde ze op vragen van verpleegkundigen. ‘Maar met een paar hints kwam het wel stukje bij beetje terug’, lacht Patrick.

Warmte, vriendschap, mens tussen de mensen

Kom, we vertellen nog een verhaal. Over Christiane en Lutje, in een appartement aan zee. Christiane is dik in de 80, zwaarlijvig en incontinent. Verpleegster Lutje zou in dezelfde kamer slapen, om Christiane op haar gemak te stellen. Toen Lutje haar haar matje uitrolde om zich te installeren, keek Christiane verbaasd op. ‘Maar allez, Lutje’, zei Christiane, ‘Waarom zou gij op de grond slapen, er is hier toch plaats genoeg naast mij.’ En Lutje deelde het bed met Christiane. Ook dat is vakantie, samen op vakantie. Weer thuis heeft Christiane daar nog veel over verteld. ‘Mijn vriendinne heeft bij mie in bedje geslapen’, zei ze dan, in een weergaloos West-Vlaams.

Het is eigenlijk heel simpel

‘Ons werk gaat over mensen’, zegt Patrick. ‘Met gewoon gezond verstand komen we al ver. We vertrekken niet vanuit wat niet meer kan, maar van wat mensen wel nog willen, kunnen en van dromen. We zetten zelf niet zomaar die reizen op. We vragen aan de mensen wat ze willen. En als ze naar de zee willen, dan gaan we naar de zee. Als ze naar Parijs willen, dan vogelen we uit hoe dat mogelijk wordt. Onze deskundigheid in zorg hebben we mee. En de rest is gericht op puur genieten.’

"Die reizen komen niet uit onze koker. Als de mensen naar de zee willen, gaan we naar de zee. Moet het Parijs zijn, proberen we dat. en voor de rest is 't puur genieten."

 

In gesprek met

Patrick Laevens is dementiereferent in Woonzorgcentrum De Weister (Aalbeke). Hij heeft jarenlange ervaring in vakanties met personen met dementie.

Zijn ‘tips’:

  1. Reis in kleine groepjes. Met één-op-één begeleiding. Hoe kleiner de groep, hoe makkelijker je nog samen op restaurant kunt, en – zeg nu zelf – dat hoort toch ook bij vakantie.
  2. Laat mensen zelf kiezen of ze op reis willen en waar ze graag nog eens willen zijn.
  3. Een goed programma biedt veel variatie en geen verplichtingen. De mensen moeten de kans krijgen zelf keuzes te maken van wat ze willen doen en beleven.
  4. Ga op reis als groep, samen. Zie je gezelschap als mensen die ervoor kiezen om samen op reis te gaan. Organiseer je reis in functie van de behoeften en verlangens van de bewoners.
  5. Je moet je mensen wel door en door kennen, weten welke grenzen je moet respecteren, waar je een beetje aanmoediging mag geven.
  6. Bereid je reis heel goed voor, in samenspraak me de familie.
  7. En tenslotte: natuurlijk moeten de praktische dingen ook in orde zijn: toegankelijkheid, materiaal om matrassen te beschermen, soms een tillift, medicatie, telefoonnummers, EHBO,…

Dit verhaal werd gepubliceerd op 19 april 2016 in de categorie Ouderen.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

Stapstenen op weg naar dementievriendelijk Kortrijk

In gesprek met Jan Goddaer | 14 april 2016

‘Celebrate the possible’, zegt Jan Goddaer, directeur van woonzorgcentrum De Weister in Aalbeke. Zijn filosofie is heerlijk eenvoudig. Ontdek wat er is, kijk wat er kan, verbind engagement. Dan ontstaan gaandeweg verrassende resultaten. Aalbeke telt intussen vier dementievriendelijke wandelroutes en een speel- en bewegingstuin voor kinderen en ouderen. De vonk is overgeslagen naar Kortrijk, waar een dementievriendelijk toeristisch en recreatief aanbod ontstaat. Binnenkort zullen bewoners van een Italiaans woonzorgcentrum daar als eerste gasten van kunnen genieten.

Wat begon als een idee van een ergotherapeute – een reminiscentiewandeling (*) voor bewoners van de Weister – groeide uit tot ‘Levend Geheugen’: vier wandelroutes voor een groot publiek. De begeleidende brochure draagt bij aan een positieve beeldvorming over dementie. Nog in Aalbeke werd een geplande speeltuin uiteindelijk een intergenerationele bewegingstuin voor kinderen en ouderen. Jan: ‘Het is maar dankzij partnerschappen met het lokaal beleid, verenigingen en andere organisaties dat we hier iets in beweging konden brengen. Die banden met de lokale gemeenschap zijn ontzettend belangrijk.’

Dementievriendelijk Aalbeke

Aalbeke kreeg er de titel van ‘Dementievriendelijke gemeente’ door en De Weister viel internationaal in de prijzen. Dankzij die Europese award groeide er contact tussen De Weister en een Italiaans woonzorgcentrum. Binnenkort reizen bewoners van beide woonzorgcentra als toeristen naar elkaars stad. Het nakende Italiaanse bezoek werd de aanleiding om een dementievriendelijk toeristisch programma op te zetten in de stad Kortrijk.

De Vonk slaat over naar Kortrijk

‘We ervaren nu ook bij de stad Kortrijk een grote interesse om dementievriendelijke gemeente te worden,’ zegt Jan Goddaer. In de domeinen cultuur, toerisme, erfgoed en sport staan mensen op die hun aanbod willen aanpassen zodat mensen met dementie er ook van kunnen genieten. Twee gidsen gaan de uitdaging aan om hun toeristisch programma op maat van mensen met dementie aan te pakken. Verblijven kan in Hostel Focus. Uitbater Jan Van Baelen sprong enthousiast op de kar.

Bewoners van De Weister proberen het programma binnenkort uit, op reis in hun eigen stad Kortrijk. Later dit jaar komen drie Italiaanse mensen met dementie en hun begeleiders. En nog later kan het dementievriendelijk toeristisch programma als pakket worden aangeboden, hoopt Jan.

Onvoorspelde resultaten

Wat er allemaal ontstaat en hoe het er precies zal uitzien, kon niemand vooraf bedenken. Jan: ‘Je moet dat niet allemaal willen precies omschrijven en meetbaar maken. Zorg gewoon dat er kleine projecten ontstaan. Zorg dat mensen bijeen komen, dat opportuniteiten gezien worden, dat mensen uit verschillende domeinen gaan samenwerken.’

"Zorg gewoon dat er kleine projecten ontstaan. Dat mensen uit met heel verschillende achtergronden gaan samenwerken."

Platform moet resultaten duurzaam maken

In een volgende stap wil De Weister werken aan een platform dementievriendelijke gemeente. ‘Voor mij mag dat een verzameling van geëngageerde mensen zijn. Als die elkaar geregeld ontmoeten zal gaandeweg het toeristisch en recreatief aanbod op maat van mensen met dementie groeien. Op die manier denk ik dat we erin slagen om mensen met dementie een waaier aan mogelijkheden te bieden om in Kortrijk te logeren, te eten, te sporten te wandelen, van erfgoed te genieten en vrijetijd te beleven.’ 

Binnenkort lanceert Vakantieparticipatie een digitaal platform waarin bijzondere toeristische vragen en behoeften gekoppeld kunnen worden aan een aangepast aanbod. Dementievriendelijke gestes uit Kortrijk zullen daar – spreekt vanzelf – mooi in passen.

(*) reminiscentie is een vorm van hulpverlening waarbij het ophalen van herinneringen centraal staat.

Over toerisme voor senioren organiseert Vakantieparticipatie op 18 april 2016 de studiedag 'Toerisme met een zilveren randje.' Met thatervoorstelling 'Zoutloos', 10 workshops en 8 infostands. Mis het niet.

 

 

Jan Goddaer

In gesprek met

Jan Goddaer is directeur van Woonzorgcentra De Weister (Aalbeke) en Lichtendal (Kortrijk).

Woonzorgcentrum De Weister biedt kleinschalig genormaliseerd wonen voor 32 ouderen met dementie en 14 ouderen met een fysieke zorgvraag. Onder impuls van De Weister – aangemoedigd door het dementieplan van Minister Van Deurzen en met financiering vanuit de Koning Boudewijnstichting -  werd Aalbeke dementievriendelijke gemeente.

In een Europees samenwerkingsverband, onder meer met een woonzorgcentrum in Italië, werkt De Weister verder aan een dementievriendelijke samenleving. Ook in de stad Kortrijk ontstaan tal van initiatieven om personen met dementie toegang te geven tot toerisme en vrijetijdsbeleving.

Zo moeilijk is dat allemaal niet, vindt Jan. Naast fysieke toegankelijkheid van gebouwen, is het vooral een kwestie van respect. ‘Respecteer een mens met dementie als persoon. Maak oogcontact, spreek traag, raak mensen aan en stel hen gerust. Speel in op emotie, roep herinneringen op. Geef mensen hun stem, stel eenvoudige vragen en luister naar hen. En aanvaard dat de dingen anders kunnen lopen dan je verwacht. Het geeft ons allemaal de kans om weer met een beetje chaos om te leren gaan.’

De wandelroutes ‘Levend geheugen’ zijn gratis toegankelijk. Een begeleidende brochure – eveneens kosteloos – is verkrijgbaar bij de dienst Toerisme van Kortrijk, bij De Weister, horeca en winkeliers van Aalbeke.

Dit verhaal werd gepubliceerd op 14 april 2016 in de categorie Ouderen.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

73-jarige reisleider neemt elk jaar 600 senioren mee op daguitstap

In gesprek met Joris Guiot | 12 april 2016

Senioren van de Gentse lokale dienstencentra De Thuishaven, De Knoop en De Regenboog krijgen ruim tien keer per jaar de kans om een daguitstap te beleven. Uitstappen die tot in de kleinste details zijn voorbereid door bezieler Joris Guiot (73). Joris, ooit reisbegeleider voor Azië en Zuid-Amerika, is dag in dag uit in de weer met het ontdekken van bestemmingen, vastleggen van autocars en onderhandelen van prijzen. Elke uitstap bereikt Joris dertig tot zestig deelnemers. ‘Cultuur, natuur en bevolking: die drie elementen wil ik in elke uitstap een plek geven’, zegt Joris.

De drive van Joris? ‘Ik heb nog veel energie, ik doe het graag en de mensen genieten er enorm van’, zegt hij. Voor veel reizigers zijn de daguitstappen de enige kansen om er eens tussenuit te zijn. Nodig, vindt de vrijwillige reisorganisator. ‘Op uitstap gaan betekent de riem eraf kunnen gooien. Zelfstandig geraken mijn reizigers maar moeilijk uit de dagelijkse sleur. Vier op vijf deelnemers hebben een beperkte financiële draagkracht en weinig sociale contacten.'

"Op uitstap gaan is voor senioren een gelegenheid om anderen te leren kennen en nog iets bij te leren.’"

Ruim 10 bestemmingen per jaar

Alleen al in 2016 doet Joris een 11-tal bestemmingen aan. Onlangs waren ze op bezoek bij de scheepslift van Strépy-Thieu, Mons en Brugge. Binnenkort trekken ze naar de Champagne, naar Hasselt (Jenevermuseum en Japanse tuinen), naar Filliers en Stoeterij Naessens in Bachte-Maria Leerne. In de zomermaanden gaan de uitstappers varen op het Kempisch kanaal, naar het orgel- en kermismuseum in Hilvarenbeek en trekken ze richting Limburg voor een bezoek aan Tongeren en Valkenburg. In het najaar bezoeken ze een project van blinden-geleidehonden en de garnaalvissers in Diksmuide en Koksijde. Het is allemaal tof, boeiend en dichtbij genoeg om op één dag weg en weer thuis te zijn.

Vaste plaatsen in de bus: alweer een zorg minder

Iedereen moet zich op z’n gemak voelen, vindt Joris. En daar hoort veel oog voor detail bij. ‘De mensen willen gerust zijn dat ze de uitstap wel aankunnen. Dat ze niet al te ver moeten stappen bijvoorbeeld. Dat er aangepaste maaltijden zijn voor mensen met diabetes. Dat bus, restaurants en toeristische trekpleisters rolstoeltoegankelijk zijn als het nodig is. Of – zo simpel kan het zijn - dat ze in de bus naast iemand kunnen zitten die ze al kennen. Dus maak ik een busplan op, met vaste zitplaatsen voor iedereen. De mensen vinden het allemaal fantastisch.’

"Gerust zijn dat het allemaal goed geregeld is, dat is heel belangrijk voor mijn reizigers."

Verschillen in generaties senioren

De zwakste schakel in de ketting is Joris’ ijkpunt. Meegaan moet ook kunnen voor mensen met een beperkt inkomen en voor wie minder goed te been is.  In die zorg voor het detail ligt wellicht het succes van de daguitstappen. Ruim 250 senioren maken minsten één uitstap per jaar mee. Alles samen betekent dat zeshonderd individuele ervaringen van ertussenuit kunnen, nieuwe dingen ontdekken en samenzijn met anderen.

Andere behoeften bij de aankomende generatie senioren?

‘Ik stel vast dat mensen van mijn generatie en ouder zelf geen dingen ondernemen om er eens tussenuit te kunnen. Zij rekenen op die georganiseerde uitstappen’, zegt Joris. ‘Voor zestigers ligt dat anders. Zij kennen dat, met vakantie gaan. Ze weten hoe ze een uitstap of vakantie kunnen organiseren en ervaren meestal weinig drempels. Misschien gaan die mensen langer zelfstandig willen reizen, en gaan ze in de toekomst pas mee op groepsuitstap als ze echt oud worden. Dan komt daar wellicht ook een heel aspect van zorg en toegankelijkheid bij, en dat is nog een heel andere klus.’

Over toerisme voor senioren organiseert Vakantieparticipatie op 18 april 2016 de studiedag 'Toerisme met een zilveren randje.' Met thatervoorstelling 'Zoutloos', 10 workshops en 8 infostands. Mis het niet.

Joris Guiot

In gesprek met

Joris Guiot (73) is vrijwillig reisorganisator voor drie lokale dienstencentra in Gent. Met senioren van De Thuishaven, De Knoop en De Regenboog trekt hij ruim tien keer per jaar op daguitstap. Hij doet dit werk al sinds 2009.

Joris ontdekte nog maar recent het Steunpunt Vakantieparticipatie. Hij ziet verschillende mogelijkheden om samen te werken. Hij verzamelde een schat aan informatie. ‘Heel wat bestemmingen die wij aandeden, staan nog niet in de gids van Vakantieparticipatie. Ik ben graag bereid al mijn informatie met hen te delen, zodat zij de brug kunnen bouwen naar die toeristische aanbieders.’

Bovendien wil Joris graag onderzoeken hoe samenwerking zijn uitstappen kan versterken. Door informatie uit te wisselen over sociale restaurants bijvoorbeeld, of door samen het gesprek aan te gaan met autocarbedrijven: zodat mensen die moeilijker kunnen reizen met het openbaar vervoer toch aan betaalbare tarieven op uitstap kunnen gaan.

Dit verhaal werd gepubliceerd op 12 april 2016 in de categorie Ouderen.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

Momenten van geluk met Alzheimer: 'Alles is altijd nieuw'

In gesprek met Johan Baert | 8 april 2016

Alzheimer. Wrede, sluipende, slopende ziekte. Langgerekt verlies. Wat gisteren nog kon, lukt vandaag niet meer. Wat morgen brengt, is vandaag onzeker. Alleen ‘nu’ doet ertoe.  Mensen zien, de natuur ervaren, naar spelende kinderen kijken: het doet Lona (69) nog altijd iets. Het raakt aan iets wezenlijks, tovert een glimlach, brengt voor de duur van een moment iets in beweging. Haar man Johan vertelt erover. Wijs, berustend en liefdevol. ‘Zo lang het kan, zullen we haar kansen bieden om plezier te ervaren. Een wandeling, een uitstapje, een paar dagen naar zee: het mag heel eenvoudig zijn. Want voor Lona is alles altijd nieuw.’

Toen Lona 57 was, werd de ziekte van Alzheimer bij haar vastgesteld.  Johan: ‘In het begin gaat dat ziekteproces nog langzaam. Je krijgt hints dat er iets niet meer klopt. Ik vond mijn sporttruitjes in de diepvries, keukenafval in de brievenbus. Ik kreeg berichten van collega’s dat het op het werk niet meer zo lekker liep. Langzaamaan wordt duidelijk dat het grondig mis gaat. Lona zelf heeft nooit het woord ‘alzheimer’ over haar lippen gekregen.' 

Alzheimer is een langgerekt proces van verliezen en afscheid nemen.  ‘Mensen die de ziekte niet kennen, hebben een beeld van een persoon met dementie als iemand die in foetushouding in bed ligt. Maar hoe het is tijdens de periode van pakweg twaalf jaar die daaraan vooraf gaat, daar hebben de meeste mensen geen besef van’, zegt Johan. Bijna elf jaar verzorgde Johan zijn vrouw thuis, tot het echt niet meer lukte. Lona heeft nu bij alles hulp nodig. Ze spreekt niet meer. Het bewuste contact vervaagt.

Lona en Johan Baert
Lona en Johan: genieten van wat het moment brengt

 

Over verliezen en de kunst van het genieten

Johan: 'We hebben ons leven lang veel gereisd en zijn dat ook na de diagnose blijven doen. Onze laatste grote trip deden we een jaar of vijf geleden: een groepsreis naar Corsica. Ik voelde dat het onze laatste reis samen zou zijn. De groep, de uitstappen: het werd te overweldigend voor Lona.

Later probeerden we nog naar de kust te gaan. Lona liep de hele tijd als een bang hondje achter me aan. Daarna hebben we alleen nog rustige plekken opgezocht. Naar het natuurdomein in de buurt gaan was voor mijn vrouw al een reis op zich. Of ergens een pannenkoek gaan eten, enkele mensen ontmoeten. We zochten plekjes uit waar ze dingen kon ervaren die haar herinneringen prikkelden. Lona was opvoedster. Als ze kinderen zag, dan bracht haar dat weer in contact met vroeger.'

"Er even tussenuit zijn, dat is momenten van geluk maken."

'Lona kijkt graag naar mensen, naar kinderen, ze ziet graag beweging, houdt van de natuur, een boeket bloemen. Het zijn dingen waar ze vroeger ook van genoot en die haar nog altijd deugd kunnen doen. Ik wil haar in contact houden met schoonheid, met genegenheid, vriendelijkheid.’

 

Wat hebben we wel te bieden: respect en genegenheid

Johan: ‘Met ons twee kunnen we niet meer eropuit. Daarvoor is de zorg nu te zwaar geworden. Lona ging onlangs wel nog met een begeleider van De Weister naar zee. En dat ging goed, ze heeft daar enorm van genoten. Maar ook van een eenvoudige wandeling in de buurt in gezelschap van haar zussen kan ze genieten.'

"Eigenlijk is het simpel: waar Lona van geniet, proberen we mogelijk te maken. Zolang het kan, doen we dat."

'Mensen met dementie kunnen van veel dingen genieten. Lona kon lang nog genieten van  een ijsje, een uitstekende kop koffie. Ze heeft deugd van een streling over de rug, een glimlach, een teken van genegenheid. Genegenheid en respect: dat zijn sleutelwaarden in het omgaan met mensen met dementie.'

Eigenlijk is het simpel. Waar Lona nog van geniet, dat proberen we mogelijk te maken. Zolang het kan, blijven we dat doen. En al doen we honderd keer hetzelfde, dat is niet erg, dat is niet saai. Voor Lona is alles altijd nieuw.’

 

Over toerisme voor senioren organiseert Vakantieparticipatie op 18 april 2016 de studiedag 'Toerisme met een zilveren randje.' Met thatervoorstelling 'Zoutloos', 10 workshops en 8 infostands. Mis het niet.

 
fotografie: header via Pixabay | Foto-in-tekst via Johan Baert
Lona en Johan Baert

In gesprek met

Johan Baert (67) is 44 jaar getrouwd met Lona (69). Het koppel heeft drie zonen en zeven kleinkinderen. Twaalf jaar geleden kreeg Lona de ziekte van Alzheimer. Johan nam gaandeweg het huishouden over, ging met vervroegd pensioen en trok zich terug uit alle verenigingen en sociale engagementen. ‘Al die contacten vielen weg, we kwamen in een isolement terecht’ zegt hij.

Johan zorgde bijna elf jaar voor Lona. Toen dat haast onmogelijk werd, verhuisde Lona naar  woonzorgcentrum De Weister. Het moet zowat de moeilijkste beslissing in zijn leven zijn geweest. ‘Toen voelde ik: ik verlies mijn vrouw. En ik verloor ook alle perspectief. Ik ben door een hele donkere periode gegaan.’

‘Ik heb weer moeten ontdekken dat ik een eigen leven heb’, zegt Johan. In dat leven heeft Lona een hele belangrijke plek. Maar er is weer ruimte gekomen voor muziek, voor vriendschap, voor de tuin, voor genieten van een gezellig etentje met een vriendin. Eropuit trekken, nieuwe plekken ontdekken, een stukje van de wereld zien: het was, is en blijft belangrijk in Johans leven. Omwille van het reizen zelf, en omwille van de nood om er af en toe tussenuit te zijn. Johan: ‘Want als partner van een alzheimer-patiënte heb je af en toe echt behoefte aan vakantie.’

Dit verhaal werd gepubliceerd op 8 april 2016 in de categorie Ouderen.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

Actieve seniorenvakanties: ervaringen van een reisbegeleider

In gesprek met Marc Desmet | 23 februari 2016

Marc Desmet en Mieke Boeckx begeleiden actieve vakanties voor Okra, de Christelijke beweging voor gepensioneerden. In maart staat een skivakantie op het programma. In juni en juli volgen fietsvakanties in het Meetjesland. In oktober fietst het koppel met een groep door Catalonië, om in november  het reisjaar af te sluiten met een actieve vakantie in Ol’Fosse D’Outh in Houffalize. Reizen in groep is bijzonder waardevol voor senioren, zegt Marc. Op reis met anderen helpt hen om hun sociaal netwerk ruim te houden. Bovendien bieden groepsvakanties net die extra zekerheden die ouderen over de brug helpen om wél nog op vakantie te durven.

 

In groep op reis gaan betekent meestal ook nieuwe mensen leren kennen. Groepsreizigers ontwikkelen kameraadschappen met elkaar. De kring van mensen om elke dag op te kunnen terugvallen, wordt er groter door.  Marc: ‘Hoe ouder je wordt, hoe meer mensen er wegvallen in je omgeving. Dan wordt je wereld kleiner. Door met anderen op vakantie te gaan, vergroot je sociaal netwerk. Mensen voelen zich dan gedragen door anderen. Je loopt minder risico om op een eenzaam eiland terecht te komen.’

 

Routine doorbreken, nieuwe dingen leren

Trouwens, dat gepensioneerden elke dag vakantie hebben is een overtrokken mythe. ‘Als gepensioneerde leef je ook in routines. We zien senioren fietsen en wandelen, maar ze zijn vaak ook actief in verenigingen, zorgen voor de kleinkinderen, hebben hun huishouden te beredderen. Vakantie is ook voor hen een manier om uit dat vaste patroon te stappen’ zegt Marc. Trouwens, senioren houden niet op met leren als ze met pensioen gaan. ‘Zij willen ook nog nieuwe dingen ontdekken en zich blijven ontwikkelen. Op reis maken ze iets nieuw mee, en verzamelen ze verhalen die ze thuis weer kunnen verder vertellen.’

‘Senioren willen ook nog nieuwe dingen ontdekken en blijven leren.’

 

Sleutelfactoren voor een succesvolle seniorenreis

Marc bouwde de afgelopen jaren heel wat ervaring op als reisbegeleider van actieve groepsvakanties voor senioren. Genoeg met de voeten in de praktijk om een paar conclusies te trekken. Wat maakt reizen met senioren anders? ‘Oudere mensen kiezen voor een groepsreis omdat ze met anderen willen samenzijn, en vaak ook omdat gevoelens van onzekerheid toenemen met het ouder worden.'

'Reizen in groep betekent dat er een reisleider bij is, waardoor ouderen met een geruster hart hun twijfels rond taal, een onbekende omgeving en het vinden van zinvolle activiteiten kunnen laten varen.’

De figuur van de reisleider speelt een sleutelrol. De mensen willen iemand bij hen hebben die ze in hun eigen taal kunnen aanspreken. Marc lacht. ‘En geduld is een schone deugd, want we moeten de dingen dikwijls drie keer uitleggen, en dan zijn er nog altijd mensen die vergeten wat je gezegd hebt.’

Zijn er nog meer factoren die van een groepsvakantie met senioren en topper maken?

Comfort: ‘Het verblijf moet dik in orde zijn. Een goeie kamer, een lift, lekker eten en algemeen een goede toegankelijkheid. Zelfs bij fietsvakanties is dat belangrijk. Veel senioren kunnen wél nog heel goed fietsen maar slijtage aan heupen, knieën en benen maakt stappen vaak moeilijk. En als er iets op de kamer niet in orde is, dan hebben we dat als reisleiders geweten. Senioren kunnen lang op dezelfde nagel blijven kloppen.’

Duidelijkheid: ‘De mensen willen gerustgesteld worden. Het moet héél duidelijk zijn wat er op het programma staat. Ze willen van de reisleider horen dat wandelingen of fietstochten niet te moeilijk zullen zijn. Ze willen weten dat de bus onderweg op tijd halt houdt voor een toiletstop.’

Sociale relaties: ‘Het kan soms een heel gedoe zijn om bij het begin van de vakantie een tafelverdeling te maken die iedereen blij maakt. Hechte groepjes willen samen aan één tafel. En daar is dan geen speld tussen te krijgen.’

 

Behoeften verschuiven

En toch: ‘de gepensioneerde’ is niet onder één hoed te vangen. Jonge zestigers zijn van een andere generatie dan late zeventigers en tachtigers. De meeste Okra-reizigers zijn ‘dik in de zeventig’, zegt Marc. ‘We bereiken alsmaar minder nieuwe mensen. Jonge gepensioneerden reizen meestal zelfstandig, zoeken naar de beste prijzen en regelen hun reis gewoon zelf. Eigenlijk zetten ze gewoon hun manier van reizen verder zoals ze die gewend zijn. Ik weet niet hoe dat in de toekomst gaat evolueren. Wordt de leeftijd van onze reizigers altijd hoger? Dan zal toegankelijkheid en zorg op maat in de reisconcepten zeker nog belangrijker worden.’

 

Marc Desmet

In gesprek met

Marc Desmet (60) woont samen met zijn partner Mieke Boeckx in Kasterlee. Het koppel begeleidt actieve reizen – vooral fietsvakanties – voor Okra (Open Kristelijk Respectvol Actief) . Marc is ook lokaal, regionaal en nationaal actief in de seniorenbeweging. Onlangs nam hij contact met Vakantieparticipatie. Hij wil graag onderzoeken hoe Okra meer mensen in armoede kan bereiken.

‘Met Okra bereiken we nu vooral mensen die goed hebben kunnen sparen, die weinig tegenslag hebben gehad. Zeker bij de groepsreizen is dat het geval. Maar reizen is ook een prima medicijn tegen vereenzaming. En dan leg ik de link met armoede. Armoede en eenzaamheid gaan vaak samen. Voor mij is dat genoeg reden om te onderzoeken hoe we bij Okra meer ruimte kunnen maken om mensen in armoede te verwelkomen.’

‘Daarmee zou Okra opnieuw aansluiten bij een belangrijke traditie van de beweging’, zegt Marc. De Okra-reizen zijn immers gegroeid uit het sociaal toerisme, dat zijn wortels heeft in de arbeidersbewegingen in Vlaanderen.

Info over Okra  en reizen met Okra op www.okra.be

Dit verhaal werd gepubliceerd op 23 februari 2016 in de categorie Ouderen.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

Pagina's

Copyright © 2024 Steunpunt vakantieparticipatie | Disclaimer | Privacy |