Plots, als een complete verrassing, sta je letterlijk met je voeten bovenop een immense luchtfoto en zie je de regio Kortrijk zoals de piloten van Engelse en Duitse vliegtuigen die zagen. Het helse geluid van bommenwerpers vult je hoofd. Een ervaring die je meeneemt, nog lang nadat je de tentoonstelling ‘In het spoor van een spion’ verlaten hebt. En dat is niet het enige souvenir. Je blijft maar denken aan de levensechte toespraak van die Duitse hoge militaire pief. Je kunt de armoede van de mensen voelen. En misschien begin je je zelfs vragen te stellen over de invloed die marketing heeft op ons leven, zelfs – en zeker – vandaag de dag.

Kortrijk lag dichtbij het front. Van hieruit werden door de bezetter plannen gemaakt, bevel gevoerd en gewonden verpleegd. Historica Greet Verschatse werkte mee aan de tijdelijke tentoonstelling: ‘Natuurlijk wilden we in het kader van de herdenking van de Grote Oorlog als stad Kortrijk een bijzondere inspanning doen. En – gezien ook de nabijheid van het In Flanders Fields museum in Ieper – wilden we wat anders doen dan de frontgeschiedenis vertellen. Dus vertellen we hier het verhaal van onze bezette stad, gezien door de ogen van onze voorouders.’

Gedachten blijven plakken

Dat blijkt wonderwel geslaagd. Je kunt je verplaatsen in de angst die de mensen moeten gevoeld hebben. In de intimidatie ook die uitging van zoveel aanplakborden: Nederlands- en Duitstalige berichten aan de bevolking, verbodsbepalingen en bevelen, oproepen tot uitlevering van verdachte Kortrijkzanen, aankondigingen van ter dood veroordeelde spionnen. ‘De boodschappen waren vaak bedoeld als dreigementen aan de bevolking. Maar of men altijd gehoorzaamde aan de reglementen? Zeker niet’, vertelt Greet. De aanplakbiljetten hebben het beeld van een bezette stad mee bepaald: oorlogsreclame die zich diep onder het vel van onze voorouders nestelde, hun wereldbeeld met wanhoop inkleurde. Het doet ons ook wel denken aan de marketingboodschappen waarmee we in onze tijd omringd worden. De boodschappen zijn dan wel minder dreigend, maar de diepe invloed misschien wel vergelijkbaar. 

Stap in het leven van Kortrijkzanen
van 100 jaar geleden

Er is niks droog of schoolmeesterachtig aan ‘In het spoor van een spion’. In het spoor van Evarist voel je hoe het moet zijn geweest om als stedelijke gemeenschap brutaal overheerst te worden door bezetters met een andere taal, andere regels, andere gewoonten. Evarist spionneerde tegen de Duitsers vanuit het station, waar hij werkte. Greet: ‘Het netwerk waar hij deel van uitmaakte werd verraden, enkele van zijn vrienden werden gefusilleerd in Gent maar hij keerde terug en kon het allemaal navertellen. Waarom? Zijn eigen dochter Clémence viel als slachtoffer tijdens een Engels bombardement op Kortrijk. Daarom kreeg hij genade, hij was volgens de Duitsers op die manier getroffen door zijn echte vijanden: de Engelsen.’

Via de getuigenissen van Marguerite Ghyoot en Madeleine Pollefeys, Kortrijkse vrouwen uit heel verschillende sociale klassen, groeit je begrip van het lot van vrouwen in de oorlog. ‘De sociale hierarchie in het begin van de 20ste eeuw was veel meer uitgesproken dan vandaag,’ zegt Greet. ‘Het verschil tussen rijk en arm was voelbaar, zichtbaar en maatschappelijk geaccepteerd.  Ook in het leger was dat trouwens het geval.’ 

Frontsoldaten bij het station

Op foto’s is te zien hoe Kortrijk tijdens de Eerste Wereldoorlog een Duitse stad geworden was. Met bijvoorbeeld een beeld van het station waar gewonde soldaten van het front aankwamen om hier verpleegd te worden. Het gebouw ziet er vandaag nog haast hetzelfde uit als honderd jaar geleden. Herkenbaar en bevreemdend, zeker als je nog maar net via datzelfde station bent aangekomen in de stad. Je kunt je zo de grimmige, verdrietige sfeer van toen voorstellen.

Grimmig voelt ook de toespraak van Albrecht Von Richthofen, die als Ortskommandant het bevel had over Kortrijk. Je ziet hem zo goed als ‘in het echt’, staande voor de schouw van de oude raadszaal in het stadhuis. De film, de acteur en zijn toespraak zijn zo levensecht dat je meent op de eerste rij te zitten in die raadszaal. 

Café’s, brouwerskuipen en Omer

De café’s draaiden in oorlogstijd op volle toeren, grotendeels als ontspanning voor de soldaten, vertelt Greet nog. En dit pittig verhaal willen we je tenslotte ook niet onthouden. Omer vander Ghinste, bierbrouwer waar we nu de populaire ‘Omer’ van kennen, had het op een akkoord gegooid met de Duitsers. Toen die al het koper in beslag namen om te smelten tot militair materieel, slaagde vander Ghinste erin zijn brouwerskuipen te redden. Ze dienden als wasbekkens voor de soldatenuniformen. Het zal de brouwer hartzeer gedaan hebben, maar het leverde hem wel op dat hij onmiddellijk na de oorlog opnieuw van start kon gaan en dus de concurrentie een flinke stap voor was. 

Ja, het had heel anders kunnen lopen met de Omer.

Info: De tentoonstelling ’In het spoor van een spion’ is ondergebracht in het Stedelijk museum ‘Kortrijk 1302’. Mensen met een beperkt inkomen kunnen een bezoek aan korting boeken via Vakantieparticipatie. Voor wie in de sfeer wil blijven: naast de tentoonstelling is er ook een stadswandeling in het teken van de Grote Oorlog.

Fotografie: Robert Boons

In gesprek met

Greet Verschatse is als historica werkzaam bij de stad Kortrijk. Ze is een bijzonder inspirerend rasverteller Recent werkte Greet mee aan het opzet van het nieuwe vlasmuseum ‘Texture’, dat opende in oktober 2014,  en de tijdelijke tentoonstelling in het museum Kortrijk 1302. Naast een duik in de geschiedenis van de Guldensporenslag, vertelt die tentoonstelling ‘In het spoor van een spion’ het verhaal de bezette stad ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. Beide tentoonstellingen zitten sinds dit jaar in de gids daguitstappen van Vakantieparticipatie. Mensen in armoede kunnen –mits vooraf boeken via Vakantieparticipatie – binnen aan kortingstarief.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

Als nieuwkomer je nieuwe thuisland leren kennen, gaat om meer dan vertrouwd raken met praktische voorzieningen. Ook lokale schoonheid, cultuur en vrijetijdsbesteding ontdekken hoort bij het ontwikkelen van een thuisgevoel. ‘We besteden er veel aandacht in onze lessen Maatschappelijke Oriëntatie, ‘zegt Razia Alibhai, consulente maatschappelijke participatie bij bon, het Brussels onthaalbureau voor inburgering. ‘Zo bieden bijvoorbeeld daguitstappen aan gereduceerd tarief nieuwkomers een mooie gelegenheid om op een aangename en betaalbare manier ons land beter te leren kennen.’

‘Participatie zie ik heel breed’, zegt Razia. ‘In onze lessen Maatschappelijke Participatie besteden we bewust veel aandacht aan cultuur, vrijwilligerswerk, sport en ontspanning. Door mensen te informeren over kanalen die hen naar een betaalbaar aanbod kunnen helpen, proberen we hen te stimuleren om eropuit te trekken. Hier in Brussel zijn musea bijvoorbeeld elke eerste woensdag van de maand gratis vanaf 13 uur. Dat is handig om te weten als je het financieel moeilijk hebt. Ook het aanbod van Vakantieparticipatie bekendmaken, is een vast onderdeel van de lessen.

Nieuwsgierig naar het onbekende

‘Als nieuwkomer blijf je je in zekere zin een vreemdeling voelen, maar tegelijk tonen de cursisten een grote nieuwsgierigheid om hun – al dan niet tijdelijke – nieuwe thuis zo snel mogelijk te leren kennen’, ervaart Razia. ‘Welke nationaliteit of scholingsgraad ze ook hebben, er is een duidelijk verlangen om zich te integreren. Onze lessen zijn niet verplicht, dus het is hun eigen nieuwsgierigheid die mensen drijft om hier aanwezig te zijn. Ook in onze interculturele ontmoetingsgesprekken, waarin nieuwkomers de dialoog aangaan met Brusselaars of Belgen, merken we een grote nieuwsgierigheid om elkaar en de cultuur van de ander te leren kennen.’

"De cursisten tonen een grote nieuwsgierigheid om hun – al dan niet tijdelijke – nieuwe thuis zo snel mogelijk te leren kennen."

Daguitstappen zijn een succes

Vakantie en vrije tijd zijn volgens Razia een belangrijk onderdeel van integratie. ‘Eropuit trekken laat mensen toe om op een eenvoudige en betaalbare manier nieuwe mensen en plekken in België te leren kennen’, zegt ze. ‘Ook over de stadsgrenzen heen. Nieuwe Brusselaars die een dagje naar de Zoo zijn geweest, zijn niet alleen een ervaring rijker met het openbaar vervoer, ze kunnen daarna ook meepraten als het over Antwerpen gaat, omdat ze er zelf zijn geweest.’ Vooral de daguitstappen, zowel individueel als in groep, hebben veel succes. Langere verblijven met overnachting liggen moeilijker, omdat de meeste nieuwkomers met een moeilijke financiële situatie kampen.

"Eropuit trekken laat mensen toe om op een eenvoudige en betaalbare manier nieuwe mensen en plekken in België te leren kennen."

De spiraal doorbreken

‘Het geeft me veel voldoening dat we via onze lessen mensen kunnen activeren om buiten te komen en niet hele dagen thuis te blijven’, zegt Razia. ‘Door eens een museum te bezoeken of een uitstap te doen, doorbreken mensen de deprimerende spiraal van eindeloos papierwerk en persoonlijke problemen. Velen van hen leven in zeer moeilijke situaties. Eens ze geactiveerd worden om eropuit te trekken, is de zaak voor mij gewonnen.’

"Door eens een museum te bezoeken of een uitstap te doen, doorbreken mensen de deprimerende spiraal van eindeloos papierwerk en persoonlijke problemen."

Samen varen op Gentse kanalen

Ook binnen het kader van de lessen Maatschappelijke Oriëntatie maken de bon-cursisten af en toe een groepsuitstap. ‘Dan gaan we bijvoorbeeld een boottochtje maken op de Gentse kanalen, of bezoeken we de plantentuin van Meise’, zegt Razia. Daarop komen altijd heel positieve reacties.’ Wie daarnaast hulp wil om zich individueel in te schrijven voor een uitstap, kan bij de lesgevers of trajectbegeleider terecht. ‘Er ligt altijd een vakantiegids aan ons onthaal. Zo kunnen mensen al eens rustig de mogelijkheden bekijken. Op  praktische vragen over bijvoorbeeld de bereikbaarheid, zoeken we dan samen een antwoord.’ 

In gesprek met

Razia Alibhai is consulente maatschappelijke oriëntatie bij BON, het Brussels onthaalbureau voor inburgering. 

Neergepend door

Lien van Laere is nieuw(s)maker voor het netwerk Vakantieparticipatie. Ze is gebeten door mensen en hun verhalen. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Neem contact met onze redactie. Samen maken we er nieuws van.

‘Musea zien, tentoonstellingen bezoeken, lange wandelingen maken: het opent mijn geest. Daardoor kan ik veel beter relativeren. En het helpt om me thuis te voelen in dit land’, zegt Régis, een 44-jarige Braziliaan die al ruim tien jaar in België woont. Eropuit trekken betekent andere dingen zien, je in de situatie van andere mensen verplaatsen. Dat is gezond, vindt Régis. Zowel voor nieuwkomers als voor Vlamingen. Want met een open geest leg je makkelijker contact met anderen. En is dat niet net dé basis voor een warme samenleving?

Zo belangrijk als eten en ademen

Régis is vrijwilliger bij vzw Samenleven, een zelforganisatie van nieuwkomers. Hij merkt dat nieuwkomers vaak vrij geïsoleerd leven. ‘Ik zie zoveel mensen met een depressie. Vakantie en uitstappen kunnen een medicijn zijn tegen depressie. Je ziet meer, je blik op het leven wordt ruimer, je kunt beter relativeren. Buitenkomen en nieuwe dingen ontdekken is zo belangrijk als ademen en eten. Als je dat niet kunt, kan je niet leven.’

Open geest verslaat angst

Maar ook de Vlaming mag gerust wat meer open zijn, vindt Régis. ‘De mensen hier zijn over het algemeen zo bang van alles wat vreemd is. Dat is zo anders dan in Brazilië, waar iedereen makkelijk contact legt. Vlamingen willen eerst iemand kennen vooraleer ze kunnen vertrouwen. Als nieuwkomer moet je daardoor echt vechten om je plaats te verwerven.'

"Vlamingen mogen gerust wat nieuwsgieriger zijn. Vragen stellen is niet erg. Als we de ander begrijpen, zullen minder bang zijn."

- Régis

Cultuur maakt blij

Régis heeft veel gereisd. Hij voelt zich geprivilegieerd. ‘Ik heb ontzettend veel gezien. Ik heb er een open blik op de wereld door gekregen. Ik kan alles plaatsen. Reizen levert me veel kennis en ervaring met andere mensen op.’ Een cultuurmens noemt hij zichzelf. ‘Cultuur maakt me blij. Het liefst van al wil ik alle kunstmusea in Europa gezien hebben. Maar ook van een weekend met vrienden naar de Ardennen of lange wandelingen aan de zee maken word ik blij en dankbaar.’

Vakantieparticipatie, sleutel tot de wereld

Met de vzw Samenleven probeert Régis nieuwkomers uit hun huis te krijgen, de wereld in. ‘Want als we niet buiten komen, leren we geen andere mensen kennen en zullen we nooit de taal van hier leren spreken.’ Zopas maakte hij kennis met het aanbod van Vakantieparticipatie: goedkopere vakanties en uitstappen voor mensen met een beperkt budget. Het ei van Columbus, een sleutel tot de wereld!

Laat die vakantiegidsen maar komen!

‘Die informatie bereikt onze leden nog te weinig. Daar kunnen wij een rol in spelen. Dat werkt het beste in persoonlijke gesprekken. Door hen de vakantiegids te laten zien, met hen te zoeken naar wat ze leuk zouden vinden, hen te helpen om de eerste stap te zetten.’ Dat Vakantieparticipatie hem maar een extra set boeken stuurt, lacht Régis. Dat kan wel eens hét gereedschap zijn om de nieuwkomers in zijn omgeving uit de grot van hun isolement te halen.

In gesprek met

Régis komt uit Brazilië. Hij woont al ruim tien jaar in België. Régis is vrijwilliger bij de vereniging Samenleven in Limburg. vzw Samenleven is een zelforganisatie van nieuwkomers. De leden ondersteunen elkaar in hun proces van thuiskomen in hun nieuwe land.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

In Het Kindermuseum in Brussel loopt een gloednieuwe, interactieve tentoonstelling die de naam 'De Verwondering!’ draagt. Nog tot mei 2018 ontdekken kinderen en volwassenen er spelenderwijs de schatten in zichzelf en in hun onmiddellijke omgeving. We gingen er op verkenning met een 10-jarige en sloten de dag af met een goed gevoel en een hoofd vol leuke weetjes. Het verdict van de jonge jury? 'We komen terug!'  

Een universum vol schoonheid

Inventiviteit, enthousiasme en waardering voor eenvoudig levensgeluk: het zijn de ingrediënten waarmee de makers van de tentoonstelling 'De Verwondering!' aan de slag gingen om in het hart van onze hoofdstad een universum vol schoonheid te creëren. Het museum is ondergebracht in een knap pand met grote ramen en majestueuze trappen. Verspreid over drie verdiepingen duik je er onder in respectievelijk 'De magische klas', 'De natuur', 'Mijn lichaam', 'De stad', 'De kleine filosoof' en 'Jouw eigen wereld'. In elk van de thematische ruimtes staan zien, ruiken, proeven, horen, voelen en ontdekken centraal.

Stilstaan, verwonderen, beleven

In de natuurruimte wijst een kleurrijk hinkelspel ons spelenderwijs de weg. Even later liggen we op onze rug in het gras en zoeken we samen naar herkenbare vormen in de geschilderde wolken boven ons hoofd. Een kangoeroe! Een krokodil! Een vraagteken! Een dinosaurus! Mijn jarige metekind wijst de wolken boven onze hoofden aan alsof haar leven ervan afhangt. 'Dit spel kan je overal spelen', zegt de gids. En passant leert ze ons ook het bestaan van 'pareidolie’ kennen: het fenomeen om de dingen die we waarnemen zodanig te interpreteren dat we er iets herkenbaars in zien. Pa-rei-do-lie. Toch maar even opschrijven!

Kapitein Eendoog en de verdwaalde vos

De tentoonstelling en bijhorende workshops zijn zodanig opgebouwd dat kinderen en hun familieleden, groeps- of klasgenootjes er echt samen van kunnen genieten. Zo heeft mijn jonge compagnon het graag. Samen nestelen we ons in de knutselruimte, waar een animator ons uitnodigt om met een handvol recyclagematerialen een eigen 3D-fantasiewereld te ontwerpen. We gaan aan de slag met flessendoppen, een stuk karton, wat piepschuim, een wasknijper, een takje en een stuk vlasdoek. Twintig minuten later zijn die getransformeerd tot een op de zee drijvend vlot met daarop een verdwaalde vos. De vos is op de vlucht voor de wasknijperkrokodil en voor Kapitein Eendoog, onze eenogige flesdoppeneend. Operatie inspiratie geslaagd!

Eskimosoep

Ook in de andere tot de fantasie sprekende ruimtes komen we tijd en ogen tekort. We duiken onder water in een duikboot en maken eskimosoep van zelf gevangen vis, in de ketel boven het vuur naast onze iglo. We nemen de metro naar een drukke stad, proeven van de magie in het sprookjesbos, ontwerpen als architecten ons eigen droomhuis en dalen als prinsessen af van een feeërieke wenteltrap. En dan slaat de klok plots vijf en sluit het museum de deuren. Omdat er zoveel te ontdekken viel, zijn we nog lang niet rond. 'Niet erg, we komen binnenkort gewoon terug', besluit de jarige. Dat is dan bij dezen geregeld.

In gesprek met

Het tienjarige metekindje van onze nieuwsmaker Lien Van Laere mocht voor haar verjaardag een verrassend museumavontuur kiezen uit de gids voor daguitstappen van vakantieparticipatie. Dat werd het Kindermuseum in Brussel. 

Neergepend door

Lien van Laere is nieuw(s)maker voor het netwerk Vakantieparticipatie. Ze is gebeten door mensen en hun verhalen. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Neem contact met onze redactie. Samen maken we er nieuws van.